Παχυσαρκία: Μια ακόμα πανδημία;

Παχυσαρκία: Μια ακόμα πανδημία;

Τι είναι ακριβώς η παχυσαρκία και ποια η θέση της σήμερα;

Η παχυσαρκία σε έναν γενικό ορισμό μπορεί να χαρακτηριστεί από ανορθόδοξη ή υπερβολική συσσώρευση λίπους. Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) είναι εκείνος που σε συνδυασμό με την ηλικία, το φύλο και το σωματικό βάρος μας δείχνει αν κάποιος είναι παχύσαρκος. Προκύπτει από μια πολύ απλή πράξη(βάρος διά του ύψους στο τετράγωνο). Σε μια γενική μέτρηση και για τα δύο φύλα τα όρια της παχυσαρκίας ξεκινούν όταν κάποιος παρουσιάζει ΔΜΣ ίσο ή μεγαλύτερο από 30 kg/m². Αν διαπιστωθεί ότι είναι παχύσαρκος τότε ανάλογα με τον ΔΜΣ πάλι ταξινομείται σε 3 επίπεδα παχυσαρκίας τα οποία διαφέρουν μόνο στην εκτίμηση του ΔΜΣ. Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας η παχυσαρκία από το 1975 έως και το 2016 τριπλασιάσθηκε. Παρόλα αυτά η παχυσαρκία είναι μια κατάσταση που μπορεί να αποφευχθεί και να θεραπευθεί. Ο συνδυασμός σωστής διατροφής και άσκησης αποτελεί τη χρυσή τομή έτσι ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις μιας τόσο σοβαρής πάθησης.

Η παθογένεια της παχυσαρκίας

Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιομεταβολικών παθήσεων, οστεοαρθρίτιδας, άνοιας, κατάθλιψης και ορισμένων τύπων καρκίνου, μειώνοντας έτσι την ποιότητα και το προσδόκιμο ζωής των παθόντων. Βασική αιτία της παχυσαρκίας αποτελεί η μακροπρόθεσμη ενεργειακή ανισορροπία μεταξύ κατανάλωσης πάρα πολλών θερμίδων και δαπάνης ελάχιστων από αυτές. Ωστόσο, για την εμφάνισή της μπορεί να ευθύνονται επίσης, ορμονολογικοί, γονιδιακοί ακόμα και κοινωνικοί παράγοντες. Η πολυπλοκότητα της ασθένειας φανερώνεται και από τον Διεθνή Κώδικα Νοσημάτων (ICD-10), στον οποίο η παχυσαρκία κατατάσσεται στην κατηγορία «Ενδοκρινικές, διατροφικές και μεταβολικές ασθένειες».

Το βάρος του σώματός μας ρυθμίζεται από σύνθετους ομοιοστατικούς μηχανισμούς που περιλαμβάνουν δομές  του εγκεφάλου και αφορούν τη διατροφική και ενεργειακή κατάσταση του σώματος. Επιπλέον, ενδοκρινικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στη σηματοδότηση που σχετίζεται με την όρεξη. Οι ορμόνες που επηρεάζουν τη διατροφική συμπεριφορά, φαίνεται επίσης να αλληλεπιδρούν με τα νευρικά συστήματα που εμπλέκονται στη λειτουργία ανταμοιβής. Τα παραπάνω ενισχύουν την κατανόηση των παραγόντων που εμπλέκονται στην υπερκατανάλωση τροφής και κατ’ επέκταση της παχυσαρκίας. Επιπλέον, έρευνες φανερώνουν ότι η υπερκατανάλωση τροφής (κυρίως εύγευστων τροφών) μπορεί να επηρεάσει εγκεφαλικά συστήματα, τα οποία, σε ορισμένες περιπτώσεις, φαίνεται να οδηγούν στην ανάπτυξη συμπεριφοράς που μοιάζει με εθισμό.

Ο ρόλος της άσκησης

Οι περισσότεροι παχύσαρκοι νομίζουν ότι η απώλεια κιλών επιτυγχάνεται μόνο μέσω αυστηρής δίαιτας. Η άσκηση βέβαια αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μίας επιτυχημένης στρατηγικής απώλειας βάρους.

Αυτό που χρειάζεται ένας παχύσαρκος είναι σωστή καθοδήγηση και πληροφόρηση για το τρόπο άσκησης του. Τι δηλαδή πρέπει να περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα άσκησης. Αρχικά είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός του προγράμματος ο ο οποίος πρέπει να γίνει με την συνεργασία μιας ομάδας επιστημόνων (γυμναστής, διαιτολόγος, ψυχολόγος). Ο κύριος στόχος είναι ο ίδιος που θα ήταν για ένα παιδί που αρχίζει ένα άθλημα για πρώτη φορά. Να παραμείνει σε αυτό που κάνει και να μη τα παρατήσει. Είναι σημαντικό λοιπόν το πρόγραμμα να έχει διάρκεια στον χρόνο. Φυσικά για να μπορεί η άσκηση τέτοιων ατόμων να έχει αποτελέσματα το πρόγραμμα πρέπει  να είναι εξατομικευμένο. Υπάρχουν όμως και μερικές γενικές γραμμές. Σύμφωνα με αυτές ένας παχύσαρκος θα πρέπει να ασκείται τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα περίπου 1-2 ώρες. Προτιμούνται αεροβικές ασκήσεις όπως βάδισμα, κολύμβηση και ποδήλατο σε μέτρια ένταση. Μορφές άσκησης σαν κι αυτές είναι ήπιας έως καθόλου κρούσης. Αυτό σημαίνει πως το σώμα του ασκούμενου δεν επιβαρύνεται από την άσκηση. Η προσπάθεια που καταβάλουν αυτά τα άτομα δεν είναι μικρή. Είναι εύκολο για κάποιον να απογοητευτεί και να εγκαταλείψει το πρόγραμμα. Για αυτόν τον λόγο η συνεδρία πρέπει να έχει ψυχαγωγικό χαρακτήρα και συμβάλλει ακόμη περισσότερο στην κοινωνική συμπεριφορά όταν γίνεται σε ομάδες.

Τα οφέλη δεν εμφανίζονται σε μια μέρα ή μια εβδομάδα. Εμφανίζονται συνήθως μετά από 4-6 μήνες. Πρώτα από όλα βελτιώνεται η αναπνευστική λειτουργία και η αερόβια ικανότητα (αντοχή) του ασθενή. Καθυστερεί η εμφάνιση της οστεοπόρωσης καθώς μπορεί να διατηρηθεί το επίπεδο ευκαμψίας σε έναν καλύτερο βαθμό. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως μειώνεται ο κίνδυνος  εμφάνισης του καρκίνου του παγκρέατος και του εντέρου. Όλα αυτά επιδρούν εξίσου τόσο σε υγιή όσο και σε παχύσαρκα άτομα.

Η προσπάθεια όλων μετρά

H παχυσαρκία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Σχετίζεται τόσο με το σώμα όσο και με το μυαλό. Το πρώτο βήμα είναι πάντα η απόφαση. Σκοπός του άρθρου δεν είναι να επικοινωνήσει πως να πάρει ένας παχύσαρκος αυτή τη δύσκολη απόφαση αλλά να ενημερώσει για το πως ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα  άσκησης μπορεί να συνεισφέρει στο να γίνει το επόμενο βήμα το οποίο συνεπάγεται ένα υγιές σώμα. Τέλος η ενημέρωση και η πληροφόρηση γύρω από αυτό το συνεχώς επίκαιρο θέμα είναι κάτι που αφορά όλους μας!