Τι γίνεται στο παρασκήνιο της βιομηχανίας της κλωστοϋφαντουργίας; (Μέρος 3ο)

Αυτό είναι το τρίτο από μια σειρά άρθρων που σκοπό έχει να σας εισάγει στο παρασκήνιο της βιομηχανίας της κλωστοϋφαντουργίας και σε όλους εκείνους τους μηχανισμούς που έχουν εκπαιδεύσει όλους/ες μας να είμαστε τελικά λιγότερο conscious, είτε καταναλωνούμε τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της συγκεκριμένης βιομηχανίας, έιτε τα/τις παρέχουμε. Στο παρόν άρθρο θα δούμε λίγο πιο αναλυτικά το κομμάτι της χρήσης των προϊόντων αυτών και τη σύνδεσή του με τα υπόλοιπα κομμάτια λειτουργίας του κλάδου.

Όμορφα πράγματα

I see it, I like it, I want it, I got it λέει γνωστό ποπ τραγούδι κι επιβεβαιώνει την συνήθη καταναλωτική συμπεριφορά μας. Οι εταιρίες καθημερινά μας βομβαρδίζουν με (οπτικά κυρίως) ερεθίσματα, που μας κάνουν να θέλουμε να αγοράσουμε ένα σωρό πράγματα απλά και μόνo επειδή εκείνη τη στιγμή που τα βλέπουμε μας αρέσουν. Ωστόσο, η πρώτη μας ευθύνη ως καταναλωτές είναι να αγοράζουμε πράγματα που χρειαζόμαστε και που μας αρέσουν αντί για αποκλειστικά το δεύτερο. Αυτός ο συνδυασμός θα δώσει στα ρούχα μας αξία, ανεξαρτήτως της τιμής λιανικής και διάρκεια ζωής, ανεξαρτήτως μόδας. Θα μας δώσει επίσης κίνητρο να τα φροντίζουμε σωστά, ώστε να μην χαλάνε γρήγορα. Για την διατήρηση και μακροβιότητα των ρούχων μας θα φροντίσουν και επερχόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα επηρεάσουν το σχεδιασμό των προϊόντων καθαρισμού όπως τα απορρυπαντικά (να γίνουν πιο ήπια), τα πλυντήρια και τα φίλτρα τους (να χρησιμοποιούν λιγότερο νερό και να κατακρατούν περισσότερες μικροΐνες κατά το πλύσιμο ώστε να μην καταλήγουν στον υδροφόρο ορίζοντα με τη μορφή μικροπλαστικών) και με άλλες καινοτομίες.

Η τιμή και η ποιότητα

Η τιμή αποτελεί ένα θέμα χρόνιας συζήτησης. Τι είναι φτηνό και τι ακριβό; Ένα καινούριο φόρεμα που κάνει 15€ είναι φτηνό για εμάς γιατί ή το έχουν πληρώσει άλλοι που δούλεψαν για τη δημιουργία του υπό αντίξοες -συχνά απάνθρωπες- συνθήκες ή το έχει πληρώσει ο πλανήτης γιατί παράχθηκε με πόρους οι οποίοι κατέστρεψαν ένα κομμάτι του και δεν φρόντισαν να το αντικαταστήσουν. Ακούγεται λίγο δραματικό, αλλά είναι η πραγματικότητα. Δεν γίνεται να πληρώνουμε αυτά τα χρήματα για ένα φόρεμα και στο παρασκήνιο της παραγωγής όλοι να είναι χαρούμενοι και υγιείς. Από την άλλη, μας εγγυάται κανείς ότι όταν κάτι είναι ακριβό έχει παραχθεί σωστά; Όχι, είναι η σύντομη και ευθεία απάντηση. Γι’ αυτό θα πρέπει να κοιτάμε και την ετικέτα και όσο μπορούμε να ενδιαφερόμαστε να μαθαίνουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο παραγωγής, ώστε τουλάχιστον όταν επενδύουμε πολλά χρήματα σε κάτι, να είμαστε λίγο παραπάνω conscious σχετικά με το τι υποστηρίζουμε με αυτή μας την κίνηση. Μια καλή προσπάθεια αλλαγής προς τη βιωσιμότητα ή μια καλή διαφημιστική καμπάνια; Η διαφορά δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί, γι’ αυτό όλο και περισσότεροι οργανισμοί και επιτροπές θεσπίζονται προσπαθώντας να μας βοηθήσουν σ’ αυτήν την προσπάθεια. Ένας πρώτος γενικός κανόνας όσον αφορά τις εταιρίες, είναι ότι όσο λιγότερα αναφέρει στο σάιτ της για τους τρόπους παραγωγής κι όσο πιο γενικοί είναι οι χαρακτηρισμοί (eco, conscious, green κλπ χωρίς συγκεκριμένες περιγραφές ή αποδείξεις ή πιστοποιήσεις), τόσο πιο «ύποπτη» είναι. Ένας δεύτερος κανόνας όσον αφορά τους καταναλωτές είναι ότι όταν επενδύουμε χρήματα σε κάτι (είτε είναι λίγα, ειτε πολλά), να φροντίζουμε να μας αρέσει πολύ και να το κρατήσουμε για χρόνια, ώστε η προσφορά/θυσία της ομάδας στο παρασκήνιο να άξιζε τον κόπο.

Ας πούμε λίγα πράγματα για την ετικέτα, η οποία παίζει μεγάλο ρόλο στη ζωή ενός ρούχου, ενός τραπεζομάντηλου, κ.ο.κ και θα παίξει ακόμα μεγαλύτερο στο μέλλον. Η κλωστοϋφαντουργία είναι μια από τις πιο αδιαφανείς βιομηχανίες παγκοσμίως. Έχουμε πολύ λίγα δεδομένα για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιήθηκαν στην παραγωγή κάθε προϊόντος και ακόμα κι αν κάποιες τις ξέρουμε, δεν έχουμε συνήθως πρόσβαση στις διαδικασίες τους και για πάρα πολλές από αυτές που έχουμε, αυτά που μαθαίνουμε είναι συνήθως απογοητευτικά και συχνά επικίνδυνα. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της πολυπλοκότητας του κλάδου, της δραστηριότητάς του σε παγκόσμια κλίμακα, ακόμη κι όταν μιλάμε για μικρές επιχειρήσεις, και της έλλειψης επίσημης νομοθεσίας. Η Ευρωπαϊκή στρατηγική και η σχετική νομοθεσία που έπεται αυτής είναι από τις πρώτες παγκοσμίως. Οτιδήποτε άλλο υπάρχει μέχρι στιγμής είναι ανεπίσημο και διακινούμενο είτε από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς είτε από ενώσεις επιχειρήσεων που θέτουν στόχους για τους εαυτούς τους. Η επερχόμενη Ευρωπαϊκή νομοθεσία θα υποχρεώσει τις επιχειρήσεις να δημιουργούν ψηφιακά διαβατήρια για τα ρούχα που παράγουν, ώστε να μας παρέχουν πληροφορίες που αφορούν μεταξύ άλλων την ακριβή σύσταση των ινών και των νημάτων, την ενημέρωση για την ύπαρξη τυχόν μη υφασμάτινων συστατικών ζωικής προέλευσης, το μέγεθος των προϊόντων, τη χώρα στην οποία λαμβάνουν χώρα οι διαδικασίες παραγωγής, κ.α. ώστε να μπορούν αντίστοιχα και οι επαγγελματίες του χώρου να πάρουν καλύτερες αποφάσεις για το πώς μπορούν να τα σχεδιάσουν και να τα διαχειριστούν καλύτερα σύμφωνα με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Ένας τρόπος επίδειξης αυτού του διαβατηρίου είναι ΚΑΙ μέσω της ετικέτας των ρούχων. Και αν αναρωτιέστε «Μα καλά, τα περισσότερα από αυτά δεν αναγράφονται ήδη στην ετικέτα;» Κάποιες φορές ναι, αλλά πάρα πολλές φορές δεν είναι ακριβή. Και γιατί είναι σημαντικό αυτό το ψηφιακό διαβατήριο για τον καθένα από εμάς; Γιατί αποτελεί στοιχείο εξακρίβωσης των όσων υποστηρίζει μια εταιρία για τα ρούχα της και των όσων πραγματικά κάνει. Κι εκεί έρχεται ξανά ο ρόλος του καταναλωτή/καταναλώτριας να υποστηρίξει όσες εταιρίες προσπαθούν πραγματικά να κάνουν τα πράγματα καλύτερα και να απορρίψει τις υπόλοιπες που κάνουν το λεγόμενο greenwashing: επενδύουν δηλαδή περισσότερο χρόνο και χρήματα να πείσουν τους καταναλωτές ότι είναι/γίνονται πιο βιώσιμες, παρά στο να κάνουν τις κινήσεις που απαιτούνται ώστε πραγματικά να γίνουν βιώσιμες (ένα τεράστιο πρόβλημα που θα αναπτύξουμε σύντομα σε επόμενο άρθρο).

Η ζωή μετά τη χρήση

Τέλος θα ήθελα να κάνω μια αναφορά στην ανακύκλωση και τη δωρεά στο παρόν άρθρο. Πολλές επιχειρήσεις προωθούν την ανακύκλωση μέσω της διανομής εκπτωτικών κωδικών για την αγορά νέων ρούχων και πολλές ενημερωτικές καμπάνιες για τη διαχείριση των σκουπιδιών προωθούν τη δωρεά ή την ανακύκλωση, ώστε να μην καταλήγουν τα ρούχα στις τοπικές χωματερές. Η ανακύκλωση και η δωρεά καταλήγει έτσι όμως υποσυνείδητα να δίνει μια δικαιολογία στον κόσμο να συνεχίσει να παίρνει νέα πράγματα και να συνεχίζει έναν φαύλο κύκλο αλόγιστης παραγωγής και κατανάλωσης, η οποία σήμερα, εν έτει 2023, καταλήγει ούτως ή άλλως σε χωματερές, πρώτον γιατί δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή η τεχνολογία για να ανακυκλωθεί ο τεράστιος όγκος και όλοι οι τύποι ρούχων που «πετάμε» και δεύτερον γιατί δεν υπάρχουν οι δομές και οι διαδικασίες για να απορροφηθούν τόσα ρούχα σε δωρέες. Οπότε: πετιούνται! Οπότε: όταν έχουμε τη δύνατότητα, let’s be conscious! ?