Ο κύκλος ζωής των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων

Ξεκινάμε με μια περίληψη του κύκλου ζωής ενός προϊόντος της συγκεκριμένης βιομηχανίας. Το πρώτο πράγμα που αξίζει να γνωρίζετε είναι ότι το 80% των προϊόντων που παράγει η συγκεκριμένη βιομηχανία είναι προϊόντα μόδας. Tο δεύτερο είναι πως η συγκεκριμένη βιομηχανία λειτουργεί γραμμικά, πράγμα που σημαίνει ότι λιγότερο από το 1% των προϊόντων που παράγονται και κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά υπακούουν στις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Και το τρίτο είναι πως η συγκεκριμένη βιομηχανία αν και μία από τις πιο ρυπογόνες, είναι από τις λιγότερο ελεγχόμενες. Το τελευταίο όμως θα αλλάξει σύντομα, τουλάχιστον στην Ευρώπη, όπου θα επιβληθούν κανονισμοί για την παραγωγή, την ιχνηλάτηση αλλά και την περιγραφή των προϊόντων.

Επιλογή πρώτων υλών – Ίνες 

Η επιλογή της πρώτης ύλης, των ινών που θα γίνουν βάση για τη δημιουργία οποιουδήποτε προϊόντος, είναι καθοριστικής σημασίας ώστε να μην είναι ένα προϊόν πηγή ρύπανσης του περιβάλλοντος, να αντέχει στο χρόνο και να μπορεί στο τέλος της ζωής του να συμβάλει στην αναγέννηση του ίδιου ή των πρώτων υλών που δαπανήθηκαν για την παραγωγή του. Οι ίνες λοιπόν μπορεί να είναι από φυσικούς πόρους, πχ βαμβάκι, μετάξι κ.α. ή από τεχνητούς (συνθετικούς) πόρους, όπως ο πολυεστέρας, η ελαστάνη, κ.α. Η οικολογική προμήθεια των ινών είναι ήδη ένα από τα πρώτα πράγματα που μπορούν και πρέπει να βελτιωθούν. Ένα πρακτικό παράδειγμα είναι η παραγωγή βαμβακιού σε χώρες με λιγοστούς υδάτινους πόρους. Το βαμβάκι (κατά κανόνα) χρειάζεται πολύ νερό για να αναπτυχθεί, επομένως η παραγωγή του, αν και φυσική ίνα, μπορεί να επιβαρύνει πολύ το περιβάλλον έναντι κάποιας άλλης εναλλακτικής. Ένα δεύτερο είναι τα παρασιτοκτόνα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή του βαμβακιού τα οποία συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο επιβλαβή για τα έντομα και ιδιαίτερα τις μέλισσες. Ένα πιο περίπλοκο παράδειγμα είναι o ευκάλυπτος, το ξύλο του οποίου χρησιμοποιείται για την παραγωγή του τένσελ. Όλο και περισσότερα δέντρα ευκαλύπτου αρχίζουν να καλύπτουν τα δάση της Πορτογαλίας, τα οποία είναι πολύ πιο εύφλεκτα σε σύγκριση με τον παραδοσιακό φελλό που καλλιεργείται στην περιοχή. Σήμερα μελετάται η σύνδεση αυτής της αύξησης της παρουσίας του με τις ανεξέλεγκτες φωτιές (επιπλέον των ακραίων θερμοκρασιών που σημειώνονται πλέον στη χώρα).

Νήματα

Οι ίνες σχηματίζουν τα νήματα τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία των υφασμάτων. Εδώ το κυριότερο πρόβλημα είναι η μίξη ινών, η οποία ναι μεν δίνει καλύτερα χαρακτηριστικά στο νήμα, πχ στην περίπτωση της μίξης βαμβακιού με ελαστάνη λιγότερο ζάρωμα και περισσότερη ελαστικότητα, ωστόσο, δημιουργεί πολλά προβλήματα στη μηχανική ανακύκλωση, που προς το παρόν δεν μπορεί να διαχειριστεί αυτά τα μικτά νήματα. Η χημική ανακύκλωση είναι πολύ πιο ακριβή και προς το παρόν δεν είναι ακόμα δυνατόν να πραγματοποιηθεί σε μεγάλη κλίμακα.

Υφάσματα

Μετά τα νήματα ακολουθεί το πλέξιμο για τη δημιουργία ενός υφάσματος, καθώς και η τελειοποίησή του με την προσθήκη χρώματος, τυπώματος ή οτιδήποτε άλλο που θα κάνει το ύφασμα έτοιμο για παραγωγή. Ένα σημαντικό περιθώριο βελτίωσης στο συγκεκριμένο βήμα, είναι η μείωση των τοξικών χρωστικών και άλλων ουσιών οι οποίες έχουν αρνητικό αντίκτυπο όχι μόνο στο περιβάλλον, αλλά και στην ανθρώπινη υγεία με επιπτώσεις όπως εξανθήματα, αναπνευστικά προβλήματα κα. Μπορεί λοιπόν να έχουμε μια φυσική πρώτη ύλη και να την «καταστρέφουμε» με το χρωματισμό της, την επεξεργασία του υφάσματος για να γίνει πιο μαλακό, ή πιο σταθερό ή ακόμα και για να δείχνει πεπαλαιωμένο όπως την περίπτωση των τζην.

Tips για conscious επιλογές!

• Αν είσαι καταναλωτής/τρια κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ένα μικρό πράγμα που μπορείς να κάνεις για να λάβεις δράση, είναι την επόμενη φορά που θα αγοράσεις κάτι να κοιτάξεις τη σύστασή του και να προτιμήσεις προϊόντα που είναι 100% από ένα υλικό και όχι μίξη. Αυτό είναι ένα πρώτο βήμα.

• Αν είσαι παραγωγός/σχεδιαστής προϊόντων, επίλεξε υφάσματα και πρώτες ύλες που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και έχουν περισσότερες πιθανότητες ανακύκλωσης ή βιοδιάσπασης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να σε βοηθήσει σε αυτό, με εγχειρίδια σχετικά με τον οικολογικό σχεδιασμό και τα κριτήρια προμήθειας πρώτων υλών. 

Στο επόμενο άρθρο θα δούμε λίγο πιο αναλυτικά το κατασκευαστικό στάδιο και την παραγωγή τελικών των προϊόντων.