Μπορούν τα μικροπλαστικά να προκαλέσουν άνοια;

Μπορούν τα μικροπλαστικά να προκαλέσουν άνοια;

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.

Τι είναι τα μικροπλαστικά και πώς μας επηρεάζουν;

Παρότι αόρατα, φαίνεται πως έχουν τη δύναμη να κατακτήσουν τον κόσμο – ακόμη και το ίδιο μας το σώμα! Με διάμετρο μικρότερη από 5 χιλιοστά, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, αναλόγως του πώς προκύπτουν. Τα πρωτογενή μικροπλαστικά έχουν σχεδιαστεί για να είναι μικροσκοπικά και προστίθενται σκόπιμα σε προϊόντα, όπως απολεπιστικά και οδοντόκρεμες. Τα δευτερογενή προέρχονται από μεγαλύτερα κομμάτια πλαστικού, που μέσω της έκθεσης στις καιρικές συνθήκες και τη διάβρωση διασπώνται σε μικρότερα τμήματα. Πρόκειται, δηλαδή, για απομεινάρια πλαστικών αντικειμένων που αποβάλλονται στο περιβάλλον και σταδιακά κατακερματίζονται.

Πώς έρχονται, όμως, στη ζωή μας αυτοί οι ενοχλητικοί επισκέπτες; Είναι απλό. Κάθε φορά που απολαμβάνουμε ένα γεύμα με θαλασσινά ή πίνουμε ένα ποτήρι νερό, είναι υπερβολικά υψηλή η πιθανότητα να καταναλώνουμε ακούσια και μικροπλαστικά. Αφότου μπουν στον οργανισμό μας, αυτά τα σωματίδια μπορούν να ταξιδέψουν μέσω της ροής του αίματος σε όλο το σώμα και να συσσωρευτούν σε διάφορα όργανα. Παραδείγματος χάριν, έρευνες έχουν δείξει πως μικροπλαστικά δύναται να συσσωρευτούν στους πνεύμονες, κυρίως ατόμων που διαμένουν σε αστικές περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης. Εντός των πνευμόνων προκαλούν φλεγμονή, αναπνευστικές διαταραχές, αλλά ενδεχομένως και αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Καθίσταται, επομένως, προφανές ότι οι επιπτώσεις της έκθεσης στα μικροπλαστικά απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση;

Τι σχέση έχουν τα μικροπλαστικά με την άνοια;

Πρόσφατες μελέτες έχουν αποκαλύψει ανησυχητικούς συσχετισμούς μεταξύ των μικροπλαστικών και της γνωστικής εξασθένισης, ωθώντας μας να επανεξετάσουμε τον τρόπο που αυτά τα σωματίδια μπορεί να επηρεάζουν τον εγκέφαλό μας. Μια σημαντική έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Ρόουντ Άιλαντ στις ΗΠΑ εξέτασε σε βάθος τις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στα ποντίκια σε συνδυασμό με το γήρας. Στο πείραμα αυτό τα ποντίκια εκτέθηκαν σε μικροπλαστικά μέσω του πόσιμου νερού τους για μόλις 3 εβδομάδες. Τα αποτελέσματα ήταν απροσδόκητα αποθαρρυντικά. Τα μικροπλαστικά είχαν διαπεράσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Καταλαβαίνω ότι εδώ ίσως να σας έχασα λίγο και να μην σας σόκαρε συθέμελα η συγκεκριμένη ανακάλυψη, οπότε ας σκεφτούμε το εξής. Έστω ότι υπάρχει ένα απόρθητο φρούριο, εντός του οποίου βρίσκεται ο σημαντικότερος, αλλά και πιο εύρωστος βασιλιάς. Όλοι εξαρτώνται από αυτόν και η διαύγειά του αποτελεί φάρο για όλους τους κατοίκους του βασιλείου, γι’ αυτό χτίστηκε ένα ψηλό και γερό τοίχος, που θα κρατά μακριά όλους τους πιθανούς εχθρούς. Κάτι αντίστοιχο είναι και ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός (τοίχος) για τον εγκέφαλο (βασιλιάς του σώματος). Επιστρέφοντας, λοιπόν, στα παραπάνω ευρήματα, αντιλαμβανόμαστε πως η είσοδος των μικροπλαστικών στον εγκέφαλο είναι ιδιαιτέρως ανησυχητική.

Ακόμη, οι αλλαγές στη συμπεριφορά των ποντικών υπήρξαν εντυπωσιακές. Όσα εκτέθηκαν σε μικροπλαστικά άρχισαν να εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της άνοιας στους ανθρώπους, δηλαδή σύγχυση, αλλαγές στα μοτίβα κίνησης και κοινωνική απομόνωση. Τα ηλικιωμένα ποντίκια εμφάνισαν ακόμη πιο έντονες αλλαγές, υποδεικνύοντας πως η ηλικία μπορεί να επιδεινώσει τις επιπτώσεις των μικροσωματιδίων στον εγκέφαλο.

Μια ακόμη παρατήρηση της ίδιας μελέτης αφορά στη μείωση ενός παράγοντα σημαντικού για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου – μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται GFAP (Glial Fibrillary Acidic Protein). Χαμηλές συγκεντρώσεις GFAP συνδέονται με πρώιμα στάδια νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως το Αλτσαχάιμερ, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το πώς τα μικροπλαστικά μπορεί να διαταράξουν τις αυτοθεραπευτικές ικανότητες του εγκεφάλου.

Τι κάνουμε από εδώ και πέρα;

Ζούμε σε έναν κόσμου όπου βαλλόμαστε διαρκώς από πληροφορίες σχετικά με το πώς τα προϊόντα που χρησιμοποιούμε βλάπτουν την υγεία μας. Και, ναι, είναι κουραστικό. Ίσως ακόμη και να έχουμε συνηθίσει αυτή την «απειλή» που μοιάζει να βρίσκεται παντού γύρω μας. Όμως, υπάρχουν ακόμη μέτρα που μπορούμε να λάβουμε, ώστε να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την έκθεσή μας σε βλαπτικούς παράγοντες. Μερικές πρακτικές λύσεις είναι να αποφεύγουμε τα πλαστικά μιας χρήσης, τη θέρμανση πλαστικών σε φούρνο μικροκυμάτων και τα προ-παρασκευασμένα τρόφιμα. Αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση και προασπιζόμενοι την αλλαγή προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον, μπορούμε να προστατεύσουμε τόσο το περιβάλλον όσο και την υγεία μας.