Τρίτη ηλικία: Μπορεί η κοινωνία να φροντίσει αυτούς που την φρόντισαν;

Τρίτη ηλικία: Μπορεί η κοινωνία να φροντίσει αυτούς που την φρόντισαν; freepik.com

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ο πληθυσμός στη γη γερνάει. Το 2050 εκτιμάται ότι 1 στους 5 ανθρώπους του πλανήτη μας θα είναι πάνω από 60 ετών και ότι το 80 % από τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας θα ζουν σε χώρες με μέτριο ή φτωχό κατά κεφαλήν εισόδημα. Εντυπωσιακό είναι, ότι οι 80 ετών και άνω θα φτάσουν τα 434 από 137 εκατομμύρια που είναι σήμερα.

Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, γερνάμε. Η αύξηση του χρόνου ζωής μας, πόθος και κατάκτηση της επιστήμης, μας χαρίζει τη δυνατότητα να κερδίσουμε εμπειρίες, να αποκτήσουμε γνώση, να μοιραστούμε στιγμές με φίλους και οικογένεια. Η μακροημέρευση όμως δεν εξασφαλίζει την ευημερία. Αυτό το εξασφαλίζουν ο σχεδιασμός και η εφαρμογή πολιτικών με σεβασμό στην επιθυμία του ηλικιωμένου, η βελτίωση των δικτύων περίθαλψης και η δημιουργία δομών για φιλοξενία, νοσηλεία ή απλά συντροφιά.

Η δεκαετία που ξεκινάει σε λίγο (2020-2030) έχει οριστεί από τον ΠΟΥ ως η δεκαετία γήρανσης με υγιή τρόπο ζωής. Ο όρος υγιής γήρανση (healthy ageing) αναφέρεται στη διαδικασία ανάπτυξης και διατήρησης της λειτουργικής ικανότητας που επιτρέπει ευημερία σε μεγαλύτερη ηλικία. Η λειτουργική ικανότητα περιλαμβάνει τη δυνατότητα ενός ατόμου να καλύπτει τις βασικές του ανάγκες, να μαθαίνει, να μεγαλώνει, να λαμβάνει αποφάσεις, να είναι κινητικό, να οικοδομεί και να διατηρεί σχέσεις και δεσμούς, να συμβάλλει στην κοινωνία και να νιώθει χρήσιμο. Η λειτουργική ικανότητα των ηλικιωμένων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιβάλλον που τους πλαισιώνει και αυτό μπορεί να είναι το σπίτι τους, η κοινότητα στην οποία ζουν ή η ευρύτερη κοινωνία μαζί με όλους τους παράγοντες που τη δομούν (πολιτική υγείας, άνθρωποι, δομές κλπ). 

Σημεία κλειδιά που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι η ποικιλότητα των ηλικιωμένων (δεν υπάρχει τυπικός 80χρονος, άλλος μπορεί να επιδίδεται σε αθλοπαιδιές και άλλος να είναι κλινήρης) και η εξάλειψη οποιασδήποτε αδικίας. Ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 75%) των συνθηκών διαβίωσης των ηλικιωμένων διαμορφώνεται από μη ελέγξιμους πάντα παράγοντες, όπως η οικογένεια στην οποία γεννηθήκαμε, το φύλο, η εθνικότητα, το επίπεδο εκπαίδευσης και οι οικονομικοί πόροι. Όλοι πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα. Σε κάθε περίπτωση η επόμενη δεκαετία αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία ανάπτυξης συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων, πολιτών, διεθνών οργανώσεων, επαγγελματιών, ακαδημίας, μέσων μαζικής ενημέρωσης και του ιδιωτικού τομέα ώστε τα επόμενα δέκα χρόνια να βελτιώσουν την καθημερινότητα των ηλικιωμένων, των οικογενειών τους και της κοινωνίας με συντονισμένο και καταλυτικό τρόπο δράσης. 

Μία άλλη αξιόλογη προσπάθεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι το πρόγραμμα ARPA (2016-2019, Erasmus+), το οποίο δημιούργησε την πρώτη πλατφόρμα ψυχιατρικής γηριατρικής (https://arpa-ageing.eu). Το πρόγραμμα διενεργείται σε πέντε χώρες (Βέλγιο, Γαλλία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο και Ρουμανία) και πρόσφατα παρουσιάστηκε στην Αθήνα, στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός. Από την Ελλάδα, συμμετέχουν το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Κέντρο Ψυχικής και Παιδαγωγικής Υποστήριξης (ΚεΨυΠΥ). Βασικός στόχος είναι η δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ των επαγγελματιών ώστε να ανταλλάξουν εμπειρίες στην εφαρμογή καλών πρακτικών. Επιπλέον, στοχεύει στη διάθεση βήματος στην φωνή των ασθενών και των οικογενειών τους ώστε να μεταφέρουν την πραγματική εικόνα της καθημερινότητας.

Δεν ξεχνάω λοιπόν. Μην ξεχνάς και εσύ. Κάθε ηλικιωμένος έχει τη δική του ιστορία. Και είναι υπερήφανος για αυτήν. Ενημερώσου, άπλωσε το χέρι σου και μοίρασε απλόχερα αγάπη και σεβασμό σε αυτούς που μας φρόντισαν.