Αμαλία Φλέμινγκ: Η ζωή και το έργο μιας σπουδαίας Ελληνίδας

www.elia.org.gr

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1912, κόρη του γιατρού Χαρίλαου Κουτσούρη. Με έφεση στις επιστήμες, αναγορεύτηκε διδάκτωρ Ιατρικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές της στη Γαλλία.

Στην περίοδο του 2^ου παγκοσμίου πολέμου είχε ενεργό ρόλο στην Εθνική Αντίσταση, συνελήφθη από τους Ιταλούς αλλά αφέθηκε ελεύθερη λόγω αμφιβολιών. Στο τέλος του πολέμου, πήρε υποτροφία από το Συμβούλιο της Ευρώπης και αποφάσισε να πάει στο Wright Fleming Institute του Λονδίνου για να εργαστεί δίπλα στον Σκωτσέζο Νομπελίστα μικροβιολόγο Alexander Fleming. Το 1949 επέστρεψε στην Ελλάδα και ανέλαβε τη Διεύθυνση του νοσοκομείου “Ευαγγελισμός” αλλά δεν έμεινε για πολύ. Σε ένα ταξίδι του Φλέμινγκ στην Ελλάδα, της ζήτησε να παντρευτούν και εκείνη δέχτηκε αμέσως. Παντρεύτηκαν το 1953 και τιμήθηκε με τη διάκριση «Λαίδη», μιας και εκείνος είχε χριστεί «Ιππότης» (Sir) από τους Άγγλους. Δυστυχώς ο γάμος τους κράτησε 2 μόλις χρόνια μιας και ο Φλέμινγκ πέθανε από ανακοπή το 1955. Όπως ανέφερε η ίδια «Τα δύο αυτά χρόνια, ήταν τα μόνα που δεν αισθανόμουν τόσο βαθιά την έλλειψη της Ελλάδας». Το 1963, λίγο πριν τη Χούντα των Συνταγματαρχών, αποφασίζει να επιστρέψει στην Ελλάδα. Κατά την επταετία, συνελήφθη για συμμετοχή στην αποτυχημένη απόδραση του Αλέκου Παναγούλη, βασανίστηκε από το ΕΑΤ-ΕΣΑ και καταδικάστηκε σε φυλάκιση από το έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. Με το φόβο της παγκόσμιας κατακραυγής για τη φυλάκισή της, η δικτατορία την απέλασε στο Λονδίνο και της αφαίρεσε την υπηκοότητα. Όπως αναφέρεται από άλλους, έμεινε 5 ώρες στο αεροπλάνο αρνούμενη να κατέβει έως ότου της ανακοίνωσαν ότι της είχαν αφαιρέσει την Ελληνική Ιθαγένεια. Στο εξωτερικό, πρώτα στο Λονδίνο και μετά στη Ρώμη συνέχισε την αντιδικτατορική της δράση ενώ με την πτώση της Χούντας, επέστρεψε στην Ελλάδα και μπήκε ακόμα πιο ενεργά στην πολιτική. Εξελέγη βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ, ενώ έγινε αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Διετέλεσε Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων (ΣΕΕ) και ενίσχυσε τη δράση της ως υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και των δικαιωμάτων των γυναικών.

Παράλληλα με την επιστροφή της, έβαλε σε εφαρμογή το μεγάλο της όραμα: τη δημιουργία ενός Κέντρου Βασικής Έρευνας στην Ελλάδα με το όνομα «Αλέξανδρος Φλέμινγκ». Μοναδικός στόχος της ζωή της αποτέλεσε η διασύνδεση των Ελλήνων επιστημόνων με τους επιστήμονες και τα ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. Άλλη μια μάχη, ίσως η πιο μεγάλη σε διάρκεια, άλλη μια πρωτοβουλία, άλλη μια νίκη! Αυτή τη νίκη, δεν κατάφερε να τη δει να υλοποιείται, με το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Ερευνών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ» να ξεκινά τη λειτουργία του 10 χρόνια μετά το θάνατο της Αμαλίας. Σε αυτό δώρισε και υπάρχουν έως και σήμερα όλα τα προσωπικά αντικείμενα του Φλέμινγκ. Από τα μικροσκόπιά του, τις σημειώσεις, τα πειράματα μέχρι τα γυαλιά και τα παράσημά του! Όλα βρίσκονται εδώ, στην Ελλάδα, στο Μουσείο Φλέμινγκ χάρη σε εκείνη.

Σήμερα, στο ΕΚΕΒΕ Φλέμινγκ πραγματοποιείται πρωτοποριακή έρευνα σε τομείς όπως η ανοσία και η φλεγμονή, η νευροεπιστήμη, η βιολογία του καρκίνου, και άλλους τομείς αιχμής και αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρισμένα Ερευνητικά Κέντρα παγκοσμίως στον τομέα των βιοϊατρικών επιστημών. Εξίσου σημαντικό είναι ότι, στο πλαίσιο αυτού του διεθνούς επιπέδου ερευνητικού προσωπικού, σχεδόν οι μισές είναι γυναίκες, που συνεισφέρουν με το έργο τους τόσο στην πρόοδο της επιστήμης όσο και στην αναγνώριση της γυναίκας στον επιστημονικό χώρο της Ελλάδας αλλά και παγκόσμια.

Η Αμαλία ήταν μια επιστήμονας που, διαβάζοντας την ιστορία της, δεν μπορείς παρά να νιώσεις θαυμασμό και συγκίνηση. Δεν ήταν όμως, θεωρώ, μόνο η επιστήμη της που την ξεχώρισε. Εκείνο που την καθιστά πραγματικά ξεχωριστή, στα δικά μου μάτια, είναι ότι υπήρξε μια σπουδαία ανθρωπίστρια με βαθιά πίστη στο ανθρώπινο είδος και όραμα για τις επόμενες γενιές των επιστημόνων και ερευνητών στην Ελλάδα. Φιλόπατρις, με ήθος, βαθιά αξιοπρέπεια και γενναιοδωρία, πάντα για το καλό των ανθρώπων και του τόπου της. Υπήρξε και παραμένει φάρος για τις επόμενες γενιές γυναικών και επιστημόνων!

«Αισθανόμουν και φυσικά αισθάνομαι ακόμα, βαθύτατο σεβασμό σε όλους τους ανθρώπους, την αξιοπρέπειά τους και το δικαίωμά τους να ζουν ελεύθεροι».

Αμαλία Φλέμινγκ