Διαδίκτυο και Περιβάλλον…..το «κλικ» σου αφήνει το αποτύπωμά του!

Η καθημερινή όμως αυτή συνήθεια, αν και επιφανειακά φαίνεται αθώα ως προς το περιβάλλον, αποδεικνύεται αρκετά ρυπογόνος, με μεγάλο ανθρακικό αποτύπωμα. Το αποτύπωμα άνθρακα των συσκευών μας, του Διαδικτύου και των συστημάτων που τα υποστηρίζουν αντιπροσωπεύουν περίπου το 4% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με δημοσιευμένες εκτιμήσεις. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος, είναι συγκρίσιμο με την ποσότητα των ρύπων που παράγονται από τον τομέα της αεροπορικής βιομηχανίας παγκοσμίως. Επιπλέον, σύμφωνα με κάποιες μελέτες οι εκπομπές προβλέπεται να διπλασιαστούν μέχρι το 2025.

Τι είναι όμως το ανθρακικό αποτύπωμα;

Όπως έχουμε ξαναπεί, με τον όρο ανθρακικό αποτύπωμα εννοούμε τη συνολική ποσότητα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ως ισοδύναμη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα, που εκπέμπεται στον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής, της διανομής και της χρήσης του, καθώς και της τελικής απόρριψής του. Το ανθρακικό αποτύπωμα υπολογίζεται σε τόνους ισοδυνάμου του διοξειδίου του άνθρακα (tnCO₂). Το ισοδύναμο του διοξειδίου του άνθρακα επιτρέπει στα διαφορετικά αέρια του θερμοκηπίου να είναι συγκρίσιμα μεταξύ τους σε μια κοινή βάση υπολογισμού.

Τα σημαντικότερα από αυτά είναι, το Διοξείδιο του άνθρακα (CO₂), που παράγεται κυρίως από καύση ορυκτών καυσίμων, το Μεθάνιο (CH₄)_, που παράγεται κυρίως από την κτηνοτροφία, το Υποξείδιο του αζώτου (N₂O), που περιέχεται στα αζωτούχα λιπάσματα και παράγεται κατά την καύση των ορυκτών καυσίμων και κάποιες βιομηχανικές διεργασίες και τέλος τους Υδροφθοράνθρακες (HFCs), Υπερφθοράνθρακες (PFCs) και το Εξαφθοριούχο θείο (SF₆), που πρόκειται για τεχνητά αέρια των οποίων η συνεισφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι εκατοντάδες φορές μεγαλύτερη από το διοξείδιο του άνθρακα.

Το Διαδίκτυο έχει και αυτό το αποτύπωμά του..

Κάθε μία από τις καθημερινές δραστηριότητες που εκτελούνται στο Διαδίκτυο πραγματοποιείται με ένα «μικρό» περιβαλλοντικό κόστος, κάτι που μπορεί να μην είναι άμεσα αντιληπτό. Για κάθε δραστηριότητα εκπέμπονται μερικά γραμμάρια διοξειδίου του άνθρακα λόγω της ενέργειας που απαιτείται για τη λειτουργία των συσκευών, αλλά και την τροφοδοσία των ασύρματων δικτύων στα οποία υπάρχει πρόσβαση. Επίσης, τα κέντρα δεδομένων και οι τεράστιοι διακομιστές που απαιτούνται για την υποστήριξη του Διαδικτύου και την αποθήκευση του περιεχομένου στο οποίο παρέχεται πρόσβαση, απαιτούν μεγάλα ποσά ενέργειας, οπότε αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του ανθρακικού αποτυπώματος του Διαδικτύου.

Η ενέργεια που απαιτείται για μια απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο υπολογίζεται να παράγει περίπου 0,2g CO₂, ενώ η αποστολή ενός email κατά μέσο όρο «παράγει» 4g CO₂. Η ποσότητα φαίνεται αμελητέα αλλά παγκοσμίως κάθε στιγμή είναι συνδεδεμένοι περίπου 4,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι μέσω κάποιας συσκευής. Πιο συγκεκριμένα οι πέντε χώρες με τους περισσότερους χρήστες παγκοσμίως είναι η Κίνα που βρίσκεται στην κορυφή με 854.000.000 χρήστες και ακολουθούν η Ινδία με 560.000.000, οι ΗΠΑ με 313.000.000, η Ινδονησία με 171.000.000 και η Βραζιλία με 149.000.000 χρήστες. Οι συγκεκριμένες πέντε χώρες συνολικά παράγουν το μισό ανθρακικό αποτύπωμα του Διαδικτύου με την Κίνα να κατέχει το 27% και τις ΗΠΑ το 15% παγκοσμίως.

Οι αγαπημένες μας εφαρμογές επιβαρύνουν το περιβάλλον

Όπως γίνεται κατανοητό λοιπόν, αρκετές εφαρμογές και σε μεγαλύτερο βαθμό εκείνες που αριθμούν εκατομμύρια χρήστες, εκτός από τα θετικά που προσφέρουν στο κοινό τους, δυστυχώς από πίσω «κρύβουν» και εκείνες το «περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα». Το YouTube για παράδειγμα, στο οποίο καθημερινά παρακολουθούνται βίντεο συνολικής διάρκειας 1 δισεκατομμυρίου ωρών, παράγονται περίπου 6 δισεκατομμύρια γραμμάρια CO₂ παγκοσμίως την ημέρα. Το Facebook με περίπου 1,7 δισεκατομμύρια συνδρομητές παράγει καθημερινά περίπου 1,3 δισεκατομμύρια γραμμάρια CO₂, ενώ και το twitter, με 500 εκατομμύρια tweets να στέλνονται την ημέρα, έχει ως αποτέλεσμα να «επιβαρύνει» με 100 εκατομμύρια γραμμάρια CO₂ παγκοσμίως.

Όσον αφορά στα email, σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι στέλνουν και λαμβάνουν 306 δισεκατομμύρια email την ημέρα. Με το μέσο email, χωρίς δηλαδή μεγάλο συνημμένο μήνυμα, να παράγει 4 γραμμάρια CO₂ περίπου, έχει ως αποτέλεσμα 1,2 τρισεκατομμύρια γραμμάρια CO₂ που παράγονται καθημερινά. Τέλος, σύμφωνα με την Google, καθημερινά  πραγματοποιούνται 3,5 δισεκατομμύρια αναζητήσεις, με την κάθε αναζήτηση να «παράγει» 0,2 γραμμάρια CO₂, με αποτέλεσμα 700 εκατομμύρια γραμμάρια CO₂ να επιβαρύνουν το περιβάλλον. 

Πώς μπορούμε να ελαττώσουμε το ψηφιακό μας αποτύπωμα

Το πρόβλημα της ρύπανσης που προκαλεί η χρήση του Διαδικτύου έχει γίνει πλέον αντιληπτό σε μεγάλο βαθμό και δεν είναι λίγες οι εταιρίες που κάνουν ενέργειες ώστε να βοηθήσουν στη μείωση των εκπομπών τους. Εταιρίες όπως η Google, οι οποίες χρειάζονται μεγάλα ποσά ενέργειας για τις δραστηριότητές τους προσπαθούν να χρησιμοποιούν ενέργεια που παράγεται μέσω πράσινων μορφών ενέργειας, μειώνοντας έτσι το ανθρακικό τους αποτύπωμα. Επίσης, σύμφωνα με μελέτη του Carbon Disclosure Project, οι εταιρίες μεταφέροντας τις λειτουργίες αποθήκευσης δεδομένων τους στο cloud, θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 50% των εκπομπών άνθρακα που οφείλεται στις δραστηριότητές τους.

Από τη μεριά των απλών χρηστών υπάρχουν επίσης αρκετοί και απλοί τρόποι που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη συνολική μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Μερικά από αυτά τα παραδείγματα είναι η διαγραφή ανεπιθύμητων μηνυμάτων και σπαμ, το κλείσιμο αχρησιμοποίητων «παραθύρων» του υπολογιστή, η χρήση οικολογικής μηχανής αναζήτησης (Ecosia, Qwant), η απευθείας πληκτρολόγηση της ιστοσελίδας που θέλει ο χρήστης, η απενεργοποίηση ειδοποιήσεων όταν δεν είναι απαραίτητες, η αφαίρεση του φορτιστή από τις συσκευές έπειτα από πλήρη φόρτιση και τέλος η διαγραφή εφαρμογών που δεν χρησιμοποιούνται συχνά.

Κλείνοντας…

Η καθημερινή μας συνήθεια λοιπόν, αποδεικνύεται δυστυχώς πως δεν είναι και τόσο φιλική για το περιβάλλον και σίγουρα δεν είναι λίγοι αυτοί που αγνοούν τη συγκεκριμένη πληροφορία. Τρόποι να βοηθήσουμε στη μείωση του προβλήματος υπάρχουν και ακόμα και αν φαίνονται ότι έχουν μικρή συνεισφορά, αθροιστικά μπορούν να έχουν κομβική σημασία. Τελικά όμως, μήπως η μεγαλύτερη συνεισφορά μπορεί να έρθει με έναν αρκετά πιο προφανή τρόπο, που θα βοηθούσε όχι μόνο το περιβάλλον αλλά θα ήταν ευεργετικός και για εμάς τους ίδιους;

Ναι, τα ψηφιακά μέσα έχουν γίνει κομμάτι της ζωής μας και έχουν διευκολύνει την καθημερινότητας μας, αλλά μην ξεχνάς…..η ζωή βρίσκεται εκεί έξω, όχι στην οθόνη του υπολογιστή και του κινητού σου.