Ηλιέλαιο και επισιτιστική κρίση- Υπάρχει λύση made in Greece;
Πάει λίγος καιρός που έχω να γράψω κι όλα είναι διαφορετικά. Ενώ η πανδημία που μας ταλαιπώρησε τα τελευταία δύο χρόνια βρίσκεται σε ύφεση, έχει έρθει πόλεμος μέσα στην Ευρώπη και ένα κύμα καταστροφών μας έχει περικυκλώσει και πάλι. Ανατιμήσεις σε όλα τα προϊόντα και μεγάλα κενά στην εφοδιαστική αλυσίδα με το μεγαλύτερο άγχος να προέρχεται από τη βιομηχανία τροφίμων. Έρχεται στα αλήθεια επισιτιστική κρίση; Και αν ναι, τι μπορούμε να κάνουμε για να το αντιμετωπίσουμε;
Ηλιέλαιο
Ήξερες ότι τα επεξεργασμένα τρόφιμα εξαρτώνται τόσο πολύ από το ηλιέλαιο; Αν και το ελαιόλαδο αντιπροσωπεύει μόνο το 2% των φυτικών λιπαρών στον κόσμο, στη Ελλάδα ο καθένας έχει ένα γνωστό με ελιές στο χωριό. Έτσι μας είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τη σπουδαιότητα άλλων ελαίων τόσο για τη βιομηχανία, όσο και για τα νοικοκυριά των άλλων Ευρωπαϊκών κρατών.
Το ηλιέλαιο συγκαταλέγεται στα γεωργικά προϊόντα που γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διανεμηθούν λόγω της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, για το 2020 το ακατέργαστο λάδι από ηλιόσπορους ήταν το 329ο πιο εμπορεύσιμο προϊόν στον πλανήτη με συνολική συναλλαγή 9,02 δις δολαρίων! Μάλιστα, το εμπόριο του ηλιέλαιου αντιπροσωπεύει το 0,054% του συνολικού παγκόσμιου εμπορίου.
Σε όλη αυτή την παγκόσμια απαίτηση για ηλιέλαιο, η Ουκρανία είναι η πρώτη εξαγωγική χώρα αυτού του αγαθού με ποσοστό 46% (4,71 δις δολάρια), ενώ δεύτερη έρχεται η Ρωσία που προμηθεύει περίπου το 23% του ηλιέλαιου παγκοσμίως (1,83 δις δολάρια). Ακολουθούν με πολύ μικρότερα ποσοστά η Ολλανδία, η Βουλγαρία και η Αργεντινή.
Μα πού χρησιμοποιείται τόσο ηλιέλαιο;
Το ηλιέλαιο αποτελεί μια πολύ καλή και οικονομική πηγή βρώσιμου ελαίου που προέρχεται φυσικά από τον ηλίανθο. Αποτελείται κυρίως από λινελαϊκό και ελαϊκό οξύ. Γενικά είναι εξευγενισμένο λάδι, δηλαδή έχει δεχτεί επεξεργασία ώστε να αφαιρεθούν δευτερεύοντα συστατικά και ακαθαρσίες. Το ηλιέλαιο όπως και άλλα σπορέλαια π.χ. το αραβοσιτέλαιο χρησιμοποιούνται πολύ στη βιομηχανία για το τηγάνισμα γιατί είναι οικονομικά λάδια. Άρα, όλα τα προϊόντα που η διαδικασία παρασκευής τους περιέχει τηγάνισμα όπως πατατάκια, κατεψυγμένα όπως κοτομπουκιές, πατάτες κλπ χρησιμοποιούν κυρίως ηλιέλαιο. Φυσικά, όλα τα εστιατόρια χρησιμοποιούν επίσης ηλιέλαιο για τηγάνισμα και γενικότερα μαγείρεμα των γευμάτων τους. Όπως είναι προφανές, οι χρήσεις στα τρόφιμα είναι πολλές. Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι το ηλιέλαιο είναι πολύτιμο και για τη χρήση του ως βιοκαύσιμο, την παραγωγή δηλαδή βιοντίζελ για την παραγωγή ενέργειας.
Διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας και συνέπειες
Τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, η αγορά φάνηκε απροετοίμαστη με πολλές χώρες να προβαίνουν σε βαρύγδουπες δηλώσεις σχετικά με το πότε θα τελειώσουν τα αποθέματά τους σε ηλιέλαιο. Συγκεκριμένα, η Ολλανδία, μια χώρα πολύ εξαρτημένη από το αγαθό αυτό, δήλωσε ότι τα αποθέματα στη χώρα μπορεί να εξαντληθούν σε διάστημα 4 εβδομάδων. Από την άλλη μεριά, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σκωτία μέσω της Υπηρεσίας Προτύπων Τροφίμων (FoodStandardsAgency) ενημέρωσαν τους καταναλωτές ότι προϊόντα που αναγράφουν στην ετικέτα τους ότι περιέχουν ηλιέλαιο ενδέχεται να περιέχουν άλλα λάδια. Τέλος, η τεράστια αλυσίδα εστιατορίων McDonald’s ενημέρωσε τους καταναλωτές ότι λόγω έλλειψης ηλιελαίου στην αγορά θα μειώσει τη χρήση του.
Πού θα καταλήξει αυτό; Πώς μπορούμε να το διαχειριστούμε;
Προφανώς και δεν έχουμε αναφερθεί καθόλου στη δυσκολία των εταιρειών να διαχειριστούν όχι μόνο την έλλειψη πρώτης ύλης αλλά και τις επακόλουθες ανατιμήσεις οι οποίες έρχονται να προστεθούν στα ήδη αυξημένα κόστη από άλλους παράγοντες. Ή στην έλλειψη των σιτηρών, μια τεράστια πηγή τροφίμων -βασικός εξαγωγέας των οποίων ήταν η Ουκρανία.
Στα καλά νέα, η αγορά φαίνεται να αυτορυθμίζεται και να προσαρμόζεται στα καινούρια δεδομένα με ξεχασμένες εναλλακτικές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν λύση -και μάλιστα εγχώριες– όπως αυτή του πυρηνελαίου. Το πυρηνέλαιο προέρχεται από τον πυρήνα της ελιάς και αποτελεί ένα διατροφικά «φτωχό» λάδι. Ωστόσο, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το πυρηνέλαιο αποτελεί μια πολύ καλή εναλλακτική για μαγείρεμα και ιδιαίτερα για τηγάνισμα, εξαιτίας της υψηλής αναλογίας μονοακόρεστων προς πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Μάλιστα πολλές μελέτες δείχνουν ότι είναι καλύτερο ακόμα και από τα ίδια τα σπορέλαια που χρησιμοποιούνται τώρα. Είναι Ελληνικό, δημιουργείται από τα απόβλητα του ελαιόλαδου, είναι οικονομικό, άρα γιατί όχι;
Σε κάθε περίπτωση, όπως και στην εξέλιξη των ειδών έτσι και σε κάθε έκφανση της ζωής μας πρέπει να προσαρμοζόμαστε. Απλά η προσαρμογή απαιτεί χρόνο και εμείς χρειάζεται να οπλιστούμε με πολλή υπομονή.
Σας άρεσε; Μοιραστείτε το!
Πηγές
https://oec.world/en/profile/hs92/sunflower-seed-or-safflower-oil-crude
Grompone, Maria A. "Sunflower oil." Vegetable oils in food technology: composition, properties and uses (2011): 137-167.
https://nltimes.nl/2022/03/18/supermarkets-limit-sunflower-oil-purchases-shortage-looms
https://www.food.gov.uk/news-alerts/news/fsa-and-fss-advise-consumers-on-substitution-of-ingredients-in-certain-food-products-to-avoid-food-supply-disruption
Holgado, Francisca, et al. "Performance of Olive-Pomace Oils in Discontinuous and Continuous Frying. Comparative Behavior with Sunflower Oils and High-Oleic Sunflower Oils." Foods 10.12 (2021): 3081.