Οι μυστικές μελωδίες των φυτών

Οι μυστικές μελωδίες των φυτών

Ενώ φαίνεται πως η μουσική δεν επηρεάζει την ανάπτυξη των φυτών, η ρύθμιση των ηχητικών κυμάτων σε διαφορετικές συχνότητες, επίπεδα ηχητικής πίεσης, περιόδους έκθεσης και αποστάσεις από την πηγή του ήχου μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Στη βιοτεχνολογία και τη γεωργία χρησιμοποιούνται μέθοδοι που περιλαμβάνουν ηχητικές δονήσεις για τη βελτίωση της ανάπτυξης των φυτών. Μάλιστα έχει παρατηρηθεί ότι διαφορετικά είδη φυτών ανταποκρίνονται σε διαφορετικές συχνότητες ηχητικών δονήσεων. Για να μπορεί ένα φυτικό κύτταρο να αντιληφθεί τις δονήσεις, πρέπει να υπάρχει ένας υποδοχέας συνδεδεμένος με μεμβράνη ή εναλλακτικά ένας μηχανισμός που να βασίζεται σε μεμβρανικό δυναμικό. Πρόσφατες εξελίξεις σε αυτό το πεδίο προτείνουν την ύπαρξη ενός μηχανο-αισθητηριακού δικτύου στα φυτά, παρόμοιου με αυτό που λειτουργεί στα ζωικά κύτταρα.

Τα φυτά όμως φαίνεται πως όχι μόνο «ακούνε», αλλά είναι και ικανά να παράγουν ήχους. Ο λόγος που δεν μπορούμε να τους ακούσουμε είναι γιατί εκπέμπουν στο εύρος συχνοτήτων των υπερήχων, δηλαδή σε συχνότητες μεγαλύτερες από το φάσμα του ήχου που είναι αντιληπτό από τον άνθρωπο (20 έως 20.000 Hz). Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί δονήσεις υπερήχων στο εύρος 20.000 έως 105.000 Hz μετά τη σύνδεση αισθητήρα κατευθείαν στον κορμό των φυτών.

Η ακουστική σηματοδότηση είναι πιθανώς η πρώτη γραμμή άμυνας για τα φυτά. Σε κατάσταση στρες εκπέμπουν ήχους που μεταφέρονται με τον αέρα, οι οποίοι μπορούν να καταγραφούν με τη χρήση μικροφώνου μέχρι και σε απόσταση 5 μέτρων από το φυτό. Οι εκπεμπόμενοι ήχοι φέρουν πληροφορίες σχετικά με τη φυσιολογική κατάσταση του φυτού. Υπάρχει ακόμη και η δυνατότητα να διαχωριστούν οι ήχοι ώστε να γνωρίζουμε σε τι είδους στρες (π.χ. ξηρασία ή κοπή μίσχου) υποβάλλεται το φυτό, με βάση την ένταση και τη συχνότητα του ήχου που εκπέμπει. Ερευνάται, επίσης, η πιθανότητα τα φυτά να χρησιμοποιούν ακουστικά σήματα για να επικοινωνήσουν με άλλα φυτά και έντομα του περιβάλλοντα χώρου προκειμένου να τα προετοιμάσουν για κινδύνους όπως για παράδειγμα μια επικείμενη λειψυδρία! Αν τα φυτά πέρα από αισθητηριακές διαθέτουν και επικοινωνιακές δεξιότητες, τότε δε θα διαφέρουν και πολύ από τους ζωικούς οργανισμούς, δε νομίζετε;

Πώς όμως τα φυτά παράγουν ήχους;

Ο αγωγός ιστός των φυτών αποτελείται μεταξύ άλλων από το ξύλωμα το οποίο μεταφέρει νερό και ανόργανα θρεπτικά συστατικά από τη ρίζα προς τα φύλλα. Τα φυτά παράγουν αυθόρμητους ήχους και απελευθερώνουν ηχητικές εκπομπές από το ξύλωμά τους. Για παράδειγμα, φυτά που βιώνουν ξηρασία έχουν φυσσαλίδες αέρα στο ξύλωμα τους οι οποίες όταν σκάνε παράγουν ακουστικές εκπομπές (σπηλαίωση). Η σπηλαίωση που προκαλείται από την ξηρασία είναι ένας από τους διάφορους τρόπους με τους οποίους τα φυτά παράγουν ακουστικές δονήσεις. Δεδομένου ότι το ξύλωμα είναι ένα σύστημα μεταφοράς νερού στα φυτά, στους ιστούς του λαμβάνουν χώρα διαδικασίες όπως η διαπνοή. Όταν η διαπνοή μειώνεται παράγονται ήχοι στο ακουστικό φάσμα του ανθρώπου, ενώ όταν αυξάνεται απελευθερώνονται υπερηχητικές εκπομπές.

Αφού λοιπόν τα φυτά είναι ικανά να παράγουν ήχους, τότε αυτοί οι ήχοι θα μπορούν να μετατραπούν σε μουσική. Η μελέτη της μουσικής των φυτών ξεκίνησε στο Damanhur (κοινότητα στην Ιταλία) το 1976, όπου δημιουργήθηκε ένα όργανο που ήταν σε θέση να συλλαμβάνει τις ηλεκτρομαγνητικές διακυμάνσεις της επιφάνειας των φύλλων και των ριζών και να τις μετατρέπει σε ήχους αντιληπτούς από τον άνθρωπο. Στο Damanhur πραγματοποιούνται τακτικά συναυλίες με μουσική από φυτά και τέτοιες παραστάσεις έχουν δοθεί επίσης σε διάφορα φεστιβάλ στην Ευρώπη, την Ινδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επίσης, κυκλοφορεί στην αγορά ένα midi με λογισμικό που έχει προγραμματιστεί ώστε οι αλλαγές στην αγωγιμότητα της επιφάνειας των φύλλων να μεταφράζονται σε νότες. Η ταχύτητα αυτών των μεταβολών μεταφράζεται σε μηνύματα που ελέγχονται μέσω ενός συνθεσάιζερ. Αν σας λείπει λοιπόν η φύση και δεν υπάρχει η δυνατότητα να ταξιδέψετε σύντομα, μπορείτε να έρθετε κοντά της μέσω ατμοσφαιρικής ηλεκτρονικής μουσικής!

Μπορείτε να ακούσετε τη μουσική των φυτών στους παρακάτω συνδέσμους: 

http://www.plants.fm/ , https://soundcloud.com/musicoftheplants