Εμβρυακή μουσική παιδεία

Μάλλον είχα άδικο. Ας μάθουμε λοιπόν πώς επιδρά η μουσική στον εγκέφαλο και γιατί είναι σημαντικό ειδικά τα πρόωρα μωρά να ακούνε μουσική μόλις γεννηθούν.

Πώς επιδρά η μουσική στον εγκέφαλο των εμβρύων και ποιά είναι η πρώτη «μουσική» που ακούνε?

Τα έμβρυα φαίνεται να αντιδρούν σε ήχους ήδη από τις 25-27 εβδομάδες κύησης. Οι ήχοι που ακούνε μέσα στην μήτρα χαρακτηρίζονται από χαμηλή ένταση και συχνότητα λόγω του αμνιακού υγρού, του υγρού που υπάρχει στην μήτρα και μέσα σε αυτό «κολυμπάει» το έμβρυο. Η πρώτη μουσική που ακούει το έμβρυο είναι φυσικά o χτύπος της καρδιάς της μητέρας του, που χαρακτηρίζεται από ρυθμικότητα. Επιπλέον, ακούει όχι μόνο την φωνή της μαμάς του, αλλά και τον ήχο που κάνουν οι κινήσεις της. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι όλα τα μωρά που γεννιούνται φαίνεται να προτιμάνε τον ήχο της φωνής της μητέρας τους από οποιονδήποτε άλλο ήχο. Αυτό δε θα μπορούσε να σημαίνει κάτι άλλο εκτός από το ότι τον αναγνωρίζουν και είναι εξοικειωμένα με αυτόν.

Η ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι στενά συνδεδεμένη με τις ακουστικές εμπειρίες που έχουν τα έμβρυα. Η ανάπτυξη της περιοχής του εγκεφάλου που συνδέεται με την μετατροπή των ήχων σε μουσική ή ομιλία είναι σε άμεση εξάρτηση όχι μόνο με την ικανότητα ακοής του εμβρύου, αλλά και με την ποιότητα των ήχων τους οποίους ακούει. Διάφορες μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει ότι η μουσική διευκολύνει την ανάπτυξη νέων νευρώνων στον εγκέφαλο. Πιο συγκεκριμένα φαίνεται πως η μουσική ενισχύει την παραγωγή ορμονών που βοηθούν τους ήδη υπάρχοντες νευρώνες, σε περιοχές του εγκεφάλου όπως ο ιππόκαμπος και ο υποθάλαμος, να μεγαλώσουν. Ο ιππόκαμπος είναι η περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με την μνήμη και ο υποθάλαμος με διάφορες λειτουργίες του σώματος όπως αυτή της καρδιάς. Άρα ένα έμβρυο που ακούει μουσική είναι πιθανό να αναπτύξει καλύτερη μνήμη και σωστότερη λειτουργία των οργάνων που ελέγχονται από τον υποθάλαμο.

Τι συμβαίνει με τα πρόωρα μωρά;

Εκτός από τις άλλες στρεσογόνες καταστάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει ένα πρόωρο μωρό, όπως ο αποχωρισμός από την μητέρα, πρέπει να έρθει αντιμέτωπο και με όλους τους περίεργους ήχους που ακούει στην μονάδα νεογνών του νοσοκομείου. Αυτοί οι ήχοι είναι ιδιαίτερα υψηλής συχνότητας και προέρχονται συνήθως από μηχανήματα και φωνές που είναι εντελώς άγνωστες στα μωρά. Πολλές μελέτες τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι αυτοί οι ήχοι επηρεάζουν αρνητικά το καρδιαγγειακό και αναπνευστικό σύστημα των μωρών. Επιπλέον, ο εγκέφαλός τους βρίσκεται στην περισσότερο ίσως κρίσιμη και ευαίσθητη περίοδο, καθώς σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο διαμορφώνεται. Στρεσογόνοι ήχοι είναι πολύ πιθανό να οδηγήσουν στην δημιουργία βιολογικού στρες στα μωρά.

Όταν λέμε βιολογικό στρες εδώ μιλάμε για παραγωγή ορμονών που οδηγούν το σώμα να πιστεύει ότι είναι σε κατάσταση κινδύνου, οπότε και μπαίνει σε μια διαδικασία που δεν δίνει αρκετή ενέργεια σε «δευτερεύοντα» όργανα, όπως για παράδειγμα στο στομάχι. Επιπλέον δεν επιτρέπει στον εγκέφαλο να αναπτυχθεί ομαλά. Επίσης, συμπεριφορικά προβλήματα όπως η ικανότητα ελέγχου της προσοχής σε συγκεκριμένο θέμα, έχουν συνδεθεί με την παραπάνω κατάσταση.

Υπάρχει λύση;

Φυσικά και υπάρχει λύση. Η μείωση των θορύβων του περιβάλλοντος σε πολλές μονάδες νεογνών στα νοσοκομεία είναι το πρώτο βήμα, ωστόσο ίσως δεν είναι αρκετό για να είμαστε σίγουροι ότι τα πρόωρα μωρά θα έχουν μία φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου. Όλο και περισσότερες χώρες αρχίζουν να εφαρμόζουν στις μονάδες νεογνών ένα σύστημα που λέγεται δημιουργική θεραπεία μέσω της μουσικής. Σύμφωνα με αυτό το σύστημα τα πρόωρα μωρά έχουν πολύ καλύτερη ανάπτυξη όταν μαζί με τους γονείς τους ακούνε μουσική στην κατάλληλη ένταση και συχνότητα. Επιπλέον θετική επίδραση φαίνεται να έχουν τα τραγούδια ή τα νανουρίσματα από τους ίδιους τους γονείς. Αυτή η μέθοδος φαίνεται επιπλέον να βελτιώνει τον ύπνο, το ρυθμό της καρδιάς και τη σίτιση των μωρών.

Και επειδή η μουσική κάνει καλό σε όλους μας, σήμερα το βράδυ βάλτε την αγαπημένη σας μουσική και απολαύστε...