Διεθνής Διαστημικός Σταθμός: ένα εργαστήριο στο διάστημα.

Παρασκευή, 08 Οκτωβρίου 2021, 01:10
Παράθυρο που βλέπει στη Γη από το εσωτερικό του ISS (εικόνα από pixabay) Παράθυρο που βλέπει στη Γη από το εσωτερικό του ISS (εικόνα από pixabay)

Αν βρεθούμε την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο μέρος και σε απόλυτο σκοτάδι, είναι πιθανό να διακρίνουμε μια φωτεινή λεπτή λωρίδα φωτός στον ουρανό. Το φως είναι συνεχόμενο χωρίς να αναβοσβήνει. Μην τρομάξετε. Αν και η φαντασία μας θα μπορούσε να φτάσει πολύ μακριά, κατά πάσα πιθανότητα βλέπουμε απλά τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Αν ακούτε για πρώτη φορά αυτόν τον όρο, συνεχίστε το διάβασμα για να το πιάσουμε από την αρχή.

Ένα εργαστήριο στο διάστημα

Η βασική και εφαρμοσμένη έρευνα του διαστήματος έχει εξελιχθεί ραγδαία τον τελευταίο αιώνα. Όπως περιγράφει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) η διαστημική έρευνα μας παροτρύνει να κοιτάξουμε έξω από τον δικό μας πλανήτη, στα άστρα και ακόμη παραπέρα. Εξηγεί λεπτομερώς επιστημονικά ζητήματα όπως το πώς σχηματίστηκαν και εξελίχθηκαν οι πλανήτες ή το ηλιακό μας σύστημα. Απαντά όμως και σε θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα που έως τώρα και για τους περισσότερους από εμάς ανήκουν κυρίως στην σφαίρα της φιλοσοφίας: ποια είναι η θέση μας στο σύμπαν; Από που ερχόμαστε και που πάμε; Θα μπορούσαμε να πούμε πως η διαστημική έρευνα έρχεται να συμπληρώσει και να εξελίξει την έρευνα που αφορά τον δικό μας πλανήτη και την ανθρώπινη ζωή.

Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύχθηκε και το διαστημικό πρότζεκτ που γνωρίζουμε ως Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (στα αγγλικά International Space Station – ISS), μια πλατφόρμα (στα μάτια μου δεν μπορεί παρά να μοιάζει με ένα τεράστιο διαστημικό σκάφος σαν αυτά των κόμικς) που βρίσκεται σε συνεχή τροχιά γύρω από τη Γη. Η συναρμολόγηση του ΔΔΣ ξεκίνησε το 1998 όπου η πρώτη δομική μονάδα του (η Zarya) στάλθηκε στο διάστημα και χρειάστηκε περίπου 10 χρόνια και 30 αποστολές για να ολοκληρωθεί. Αν και ξεκίνησε από τη NASA, η δημιουργία του ISS είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας μεταξύ πέντε οργανισμών διαστήματος, των: NASA, ROSCOSMOS, CSA, ESA και JAXA. Συνολικά, έχει περίπου το μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου (!), ζυγίζει 450 τόνους και απέχει 410 km από τη Γη. Ανακλά το φως του ήλιου λόγω των μεγάλων φωτοβολταϊκών επιφανειών που διαθέτει και αυτό είναι που τον καθιστά ορατό με γυμνό μάτι ως ένα φωτεινό αντικείμενο στον νυχτερινό ουρανό. Ταξιδεύει με ταχύτητα 5 μίλια/δευτερόλεπτο και σε 24 ώρες πραγματοποιεί 16 πλήρεις περιστροφές γύρω από τη Γη. Με αυτόν τον τρόπο, οι αστροναύτες που βρίσκονται μέσα στον ISS έχουν το πλεονέκτημα να βλέπουν 16 φορές την αυγή και άλλες 16 το ηλιοβασίλεμα μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο.

Υπάρχουν μόνιμα άνθρωποι στο διάστημα;

Ναι. Η παρουσία ειδικά εκπαιδευμένων αστροναυτών-ερευνητών στο διάστημα είναι μόνιμη από το 2000, όπου και άρχισε να «κατοικείται» ο ISS ανοίγοντας τον δρόμο για χιλιάδες έρευνες που σχετίζονται με την επιστήμη της Γης και του διαστήματος, την ανθρώπινη φυσιολογία, τη βιολογία, τις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία που δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν σε κανένα εργαστήριο πάνω στη Γη. Ο υπερσύγχρονος και καλύτερης δυνατής ποιότητας πειραματικός εξοπλισμός του έχει επιτρέψει την διεξαγωγή πάνω από 3000 μελετών μέσα στον ISS. Η Kate Rubins, επιστήμονας και μέλος του πληρώματος του ISS, ανέφερε πολύ εύστοχα σε μια πρόσφατη συνέντευξη πως «είναι σαν να συρρικνώνεις ένα κορυφαίο πανεπιστήμιο». Στις αρχές του προγράμματος του ISS και μέχρι το 2011, μεγαλύτερη έμφαση δόθηκε στην ίδια την συναρμολόγησή του που πραγματοποιήθηκε από μέλη του πληρώματος. Έπειτα ξεκίνησε η εποχή της έρευνας.

Το πλεονέκτημα της μικροβαρύτητας

Οι μακράς διάρκειας μελέτες που αφορούν το πώς επηρεάζει το περιβάλλον μικροβαρύτητας (microgravity) διάφορες βιολογικές διεργασίες και την ανθρώπινη φυσιολογία αποτελούν σημαντικό αντικείμενο έρευνας στονISS. Η σχεδόν-μηδενική βαρύτητα που επικρατεί στο διάστημα θα μπορούσε να θεωρηθεί το χαρακτηριστικό του ιπτάμενου αυτού ερευνητικού εργαστηρίου που του εξασφαλίζει την ιδιαίτερη θέση που κατέχει στον κόσμο της έρευνας. Σε ένα περιβάλλον μικροβαρύτητας όλα τα φυσικά φαινόμενα που γνωρίζουμε ανατρέπονται. Τα υγρά συμπεριφέρονται διαφορετικά, οι φλόγες καίνε με διαφορετικό τρόπο και όλα αυτά οδηγούν στην βαθύτερη κατανόηση μηχανισμών που αφορούν και την ανθρώπινη ζωή. Ακολουθώντας αυτόν τον τρόπο σκέψης, ενδεικτικά πειράματα που λαμβάνουν χώρα στο ISS είναι το πώς επιδρά η μικροβαρύτητα στην αλληλεπίδραση μιας σταγόνας υγρού με μια επιφάνεια, ή στον πολλαπλασιασμό κυττάρων ποντικών ή ακόμη και στη καλλιέργεια ενός μαρουλιού. Η γνώση που αντλείται από αυτές τις μελέτες μπορεί- και έχει ήδη- εφαρμοστεί στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ή φαρμάκων. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι η μια φλόγα μπορεί να καίει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες από αυτές του κεριού, μπορεί να οδηγήσει στη μείωση εκπομπών των μηχανοκίνητων οχημάτων στη Γη. Πειράματα μεγάλης σημασίας αποτελούν ακόμη ο σχηματισμός μιας ακολουθίας DNA στο διάστημα για πρώτη φορά το 2016 και η δημιουργία της πέμπτης κατάστασης της ύλης, του ονομαζόμενου Συμπυκνώματος Bose-Einstein το 2018. Φυσικά, οι επιστήμονες δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεκμετάλλευτη την θέση του ISS σε σχέση με τη Γη που είναι ιδανική για να παρατηρούν και να μελετούν φαινόμενα που συμβαίνουν πάνω στον πλανήτη μας και που είναι δυνατό να παρατηρηθούν μόνο από αυτή τη οπτική γωνία.

Κάτι ακόμη! Μπορούμε να περιηγηθούμε στο εσωτερικό του ISS πατώντας εδώ: https://esamultimedia.esa.int/multimedia/virtual-tour-iss/

Επίσης ακολουθώντας τον παρακάτω σύνδεσμο μπορούμε να εντοπίσουμε πού βρίσκεται κάθε στιγμή, και πότε θα είναι ορατός από την περιοχή μας:

https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/International_Space_Station/Where_is_the_International_Space_Station

Σας άρεσε; Μοιραστείτε το!

Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο

(0 ψήφοι)

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: