Βιβή Ανθοπούλου: «Οι leaders δεν ορίζονται. Αναδεικνύονται».

Παρασκευή, 22 Οκτωβρίου 2021, 01:10

Η Βιβή Ανθοπούλου είναι Γενική Διευθύντρια του Ιδρύματος Λαμπράκη και έχει υποστηρίξει μέσα από τη δράση της μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων που σχετίζονται με την εκπαίδευση και τη γυναικεία ενδυνάμωση. Είναι εμπνεύστρια του προγράμματος γυναικείας ενδυνάμωσης Womentors, το οποίο κατάφερε να ξεχωρίσει και να βραβευτεί. Μας περιγράφει τις εμπειρίες της και μας μαθαίνει τα μυστικά μίας πραγματικής leader.

Το ίδρυμα Λαμπράκη έχει υποστηρίξει πολλά και διαφορετικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Ποιο θα λέγατε ότι είχε τη μεγαλύτερη απήχηση στην ελληνική κοινωνία;

«Τα μεγάλα προγράμματα του Ιδρύματος Λαμπράκη είναι εθνικής εμβέλειας και είναι σχεδιασμένα με τρόπο ώστε να έχουν ισχυρό θετικό αντίκτυπο. Θα σας αναφέρω το παράδειγμα του «Νοιάζομαι και Δρω», στο οποίο είχα την επιστημονική και συντονιστική ευθύνη. Το σχεδιάσαμε στο Ίδρυμα Λαμπράκη και υλοποιήσαμε σε συνεργασία με το μη κερδοσκοπικό σωματείο «Δεσμός». Είναι ένα πρόγραμμα που στοχεύει στην καλλιέργεια των αξιών και στάσεων που προάγουν την εθελοντική κοινωνική προσφορά και την αλληλεγγύη. Υλοποιήθηκε σε σχολεία όλης της χώρας επί 5 χρόνια (2015-20) και επηρέασε πολύ θετικά τόσο τους 5.500 εκπαιδευτικούς που εκπαιδεύσαμε όσο και τους 63.500 μαθητές και τις οικογένειές τους που συμμετείχαν σε μαθητικές εθελοντικές πρωτοβουλίες. Ενδυναμώσαμε παιδιά ηλικίας 5-18 ετών από κάθε άκρη της χώρας, με διαφορετικά χαρακτηριστικά, εμπειρίες και ανάγκες ώστε να αναπτύξουν εθελοντική δράση σε ποικίλους τομείς. Καθάρισαν άλση, τάισαν και περιέθαλψαν αδέσποτα, πρόσφεραν νοητική ενδυνάμωση και ψυχαγωγικές δραστηριότητες σε άτομα τρίτης ηλικίας, συμμετείχαν σε κοινές δράσεις με άτομα με αναπηρία και με πρόσφυγες, συγκέντρωσαν αγαθά για να τα προσφέρουν σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη, κουρεύτηκαν και δώρισαν τα μαλλιά τους για δημιουργία περουκών για άτομα με καρκίνο ή αλωπεκία, οργάνωσαν εθελοντική αιμοδοσία και δωρεά μυελού των οστών, δημιούργησαν ανταλλακτικές βιβλιοθήκες για παιδιά και μεγάλους στις κοινότητές τους… Και όλα αυτά τα έκαναν με όρους δέσμευσης και συνέχειας. Το πρόγραμμα έχει παραδοθεί ολόκληρο στο Υπουργείο Παιδείας και ήδη αξιοποιείται εντός του κανονικού σχολικού ωραρίου».

Ως Γενική Διευθύντρια του Ιδρύματος Λαμπράκη και εμπειρογνώμων της εκπαίδευσης, έχετε πετύχει να σπάσετε τη «γυάλινη οροφή», το αόρατο εμπόδιο που εμποδίζει το δρόμο των γυναικών προς θέσεις ηγεσίας στον επαγγελματικό τους χώρο. Ποιες ήταν οι δυσκολίες, τις οποίες συναντήσατε στη διαδρομή σας και πως τις ξεπεράσατε;

«Δεν έχω να μοιραστώ μαζί σας ιδιαίτερες δυσκολίες, διότι δεν ακολούθησα την κλασσική πορεία ανελισσόμενη με ή χωρίς εμπόδια μέσα από έναν ή περισσότερους οργανισμούς. Επέλεξα επί χρόνια να λειτουργώ ως ελεύθερη επαγγελματίας για διάφορους λόγους, ένας από τους οποίους ήταν ότι ήθελα να θέτω τους όρους μου. Με αυτόν τον τρόπο έκτισα το δικό μου “brand” στην αγορά, όπου πάντα λειτουργούσα σε θέσεις υψηλής ευθύνης. Στην πορεία μου δεν βίωσα τη γυάλινη οροφή.

Αντιμετώπισα κάποιες απαξιωτικές στάσεις, ιδίως πριν τα 30 μου, όμως ποτέ δεν έφτασαν σε σημείο προσβολής και σε κάθε περίπτωση, οποτεδήποτε χρειάστηκε αντέδρασα με τρόπο που επανέφερε τον συνομιλητή μου στην τάξη».

Ποια θεωρείτε πως είναι τα χαρακτηριστικά που βοηθούν στην καθιέρωση κάποιου στην αγορά εργασίας;

«Θεωρώ ότι όλοι/ες και όλα κρίνονται από το αποτέλεσμα. Το να είσαι αποτελεσματική σε αυτό που καλείσαι να κάνεις είναι εξαιρετικά σημαντικό. Η αποτελεσματικότητα αυτή πρέπει να εμφανίζεται με συνέπεια, να μην είναι περιστασιακή. Εξίσου σημαντικά είναι το εργασιακό ήθος, η προσαρμοστικότητα και το πηγαίο ενδιαφέρον για τη δουλειά. Φυσικά, θεωρώ αυτονόητη την βαθιά γνώση του αντικειμένου, τη διαρκή ενημέρωση για τις εξελίξεις και τα δεδομένα στον χώρο και την εργατικότητα. Ειδικά αν θέλει ένα άτομο να επιτύχει υψηλούς στόχους, το πιθανότερο είναι ότι θα πρέπει να εργαστεί -και να συνεχίσει να εργάζεται όταν τους πετύχει- πολύ σκληρά. Εδώ να διευκρινίσω ότι η αγορά δεν ζητά εργασιομανείς ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν άλλα ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες. Είναι γνωστό ότι όσο πιο ικανοποιημένοι είναι οι άνθρωποι από την εργασία τους και από την καθημερινότητά τους, τόσο καλύτερα αποδίδουν».

Το Imposter Syndrome (Σύνδρομο του Απατεώνα) εμφανίζεται συχνά σε επιτυχημένες γυναίκες και χαρακτηρίζεται από αδυναμία εσωτερίκευσης των επιτευγμάτων τους και ένα συνεχή φόβο ότι θα «εκτεθούν». Το έχετε βιώσει ποτέ; Αν ναι, ποια είναι η συμβουλή σας προς τις γυναίκες, οι οποίες το βιώνουν;

«Είναι αλήθεια ότι συχνά το Imposter Syndrome πλήττει πολύ ικανούς και επιτυχημένους ανθρώπους. Υπάρχουν έρευνες που το συνδέουν με την τελειομανία και που δείχνουν ότι παρατηρείται περισσότερο σε γυναίκες και σε ακαδημαϊκούς. Συνδέεται τόσο με τον τρόπο που οι γονείς μεγαλώνουν τα παιδιά αποδίδοντάς τους ρόλους, ταμπέλες και ικανότητες, όσο και με τα στερεότυπα φύλου στο σπίτι, στην κοινωνία και στην εργασία, γεγονός που ενδεχομένως επηρεάζει την αυξημένη εμφάνισή του σε γυναίκες.

Προσωπικά δεν δυσκολεύομαι να αναγνωρίσω τις επιτυχίες μου. Η συμβουλή μου προς τις γυναίκες που βιώνουν Imposter Syndrome μπορεί να προέλθει μόνο από την εμπειρία μου, καθώς δεν είμαι ψυχολόγος. Όταν κάποιος/α ταλαιπωρείται ή προβληματίζεται ψυχικά, καλό είναι να απευθύνεται σε ειδικούς. Θεωρώ ότι είναι σημαντικό να αποδέχεσαι ότι θα κάνεις λάθη. Τα λάθη είναι μέρος της επιτυχίας. Αρκεί να τα αναγνωρίζεις, να μαθαίνεις από αυτά και να μην τα επαναλαμβάνεις. Έχω κάνει λάθη στη ζωή μου και κάποια από αυτά μου κόστισαν συναισθηματικά και επί της ουσίας περισσότερο από άλλα. Είναι αποδεκτό το να στενοχωριέσαι. Το ζητούμενο είναι όμως κάθε φορά που πέφτεις, να σηκώνεσαι και να συνεχίζεις.»

Το πρόγραμμα Womentors του Ιδρύματος Λαμπράκη, το οποίο έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, αποτελείται από ένα μεγάλο δίκτυο γυναικών, εκ των οποίων 177 είναι leaders του προγράμματος. Σύμφωνα με την εμπειρία σας, ποια είναι τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά μίας leader;

«Αν έπρεπε να σας απαντήσω με μια πρόταση, θα έλεγα: όραμα, ηθική, προσήλωση στον στόχο, ενσυναίσθηση, στρατηγική σκέψη, ανοικτοί ορίζοντες, ευελιξία, ικανότητες επικοινωνίας, συνεργασίας, οργάνωσης και διαχείρισης. Μία -ή και ένας- ηγέτης πρέπει να έχει σαφές όραμα. Πρέπει να μπορεί να διατυπώνει ξεκάθαρους στόχους και να τους μοιράζεται με τα άτομα που θέλει να παρακινήσει. Τα άτομα αυτά δεν μπορούν να θεωρούνται ακόλουθοι, αλλά συνοδοιπόροι. Προϋπόθεση για να πορευθούν μαζί με την ηγέτιδα είναι να ενστερνιστούν το όραμά της, να τους/τις εμπνεύσει δηλαδή, και παράλληλα να τους/τις σεβαστεί. Οι leaders δεν ορίζονται. Αναδεικνύονται. Oι leaders του WOMENTORS είναι νέες γυναίκες, στις οποίες δίνουμε εργαλεία, εφόδια και συμβουλευτική υποστήριξη, ώστε να εξελιχθούν σε ηγέτιδες. Είναι δηλαδή υπό εκπαίδευση. Εδώ ξεκινάμε με αφετηρία α) το κοινά συμφωνημένο όραμα για μια κοινωνία πιο δίκαιη για τις γυναίκες, και β) την ομάδα. Η leader έχει περιθώρια αυτενέργειας και φυσικά, ανάλογα με την προσωπικότητα, τις ικανότητες και την προσπάθειά της εμπνέει και παρακινεί την ομάδα της.»

Ποια θεωρείτε πως ήταν τα στοιχεία που έκαναν το πρόγραμμα Womentors να ξεχωρίσει και να βραβευτεί τόσο στα Education Leaders Awards όσο και στα Bravo Sustainability Awards του Quality Net Foundation;

Νομίζω ότι αυτήν την ερώτηση θα την απαντούσε πιο έγκυρα κάποιος τρίτος. Δεδομένου ότι το πρόγραμμα το οραματίστηκα και το σχεδίασα προσωπικά, το παρακολουθώ επιτελικά και συμμετέχω σε αυτό ως μέλος της επιστημονικής ομάδας, εκπαιδεύτρια και μέντωρ, θα ήταν άστοχο να ισχυριστώ ότι μπορώ να απαντήσω αμερόληπτα. Υποθέτω ότι ξεχωρίζει από άλλα στα εξής σημεία:

α) Προσφέρει ολιστική και πολύπλευρη ενδυνάμωση, με τα σεμινάρια να είναι πολλά και πολυ-θεματικά.

β) Ενδυναμώνει τη γυναίκα επενδύοντας στη δύναμή της. Ενεργοποιεί από την αρχή νέες γυναίκες σε ρόλο leader, δίνοντάς τους τη μοναδική ευκαιρία να ανακαλύψουν, να επιστρατεύσουν, να δοκιμάσουν και να αναπτύξουν τις ικανότητές τους στο πεδίο.

γ) Είναι συμπεριληπτικό, αφού απευθύνεται σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό (10.000) νέων γυναικών από κάθε άκρη της Ελλάδας, αδιακρίτως μορφωτικών, οικονομικών, κοινωνικών, πολιτισμικών ή άλλων χαρακτηριστικών.

δ) Προσφέρει ένα σαφώς διαμορφωμένο και διατυπωμένο οργανωτικό πλαίσιο, που βασίζεται στη συστημική προσέγγιση και στη λειτουργία των ομάδων που αλληλεπιδρούν δομημένα και γόνιμα.

ε) Δημιουργεί ένα εθνικό δίκτυο 10.000 γυναικών τις οποίες συνδέει μεταξύ τους, αλλά και με οργανώσεις και φορείς που υποστηρίζουν τη γυναίκα, ώστε να ενισχύσει τη βιωσιμότητά του.

στ) Ενώ είχε σχεδιαστεί για να προσφερθεί διά ζώσης, προσαρμόστηκε λόγω COVID-19 άμεσα στη διαδικτυακή εκδοχή του, με ειδική μέριμνα, να είναι τα σεμινάρια συμμετοχικά και διαδραστικά, ακόμη και εξ αποστάσεως.