Τάσος Νικολόπουλος: Science made easy

Με τον Τάσο συζητήσαμε για την επικοινωνία της επιστήμης, τα χαρακτηριστικά ενός πετυχημένου science communicator και την ψηφιακή παρουσία των επιστημόνων. Ας μας τα πει καλύτερα ο ίδιος!

 

1. Πως ξεκίνησε η αγάπη σου για την επικοινωνία της επιστήμης;

«Όλα ξεκίνησαν με μια αίτηση για το διαγωνισμό FameLab το 2020 που διοργάνωνε το British Council. Ήμουν ακόμη άπειρος και δε γνώριζα πολλά πράγματα για την επικοινωνία της επιστήμης αλλά θέλησα να πάρω μέρος. Στην ουσία έπρεπε να φτιάξω μια ομιλία 3 λεπτών πάνω σε κάποιο επιστημονικό θέμα και να την παρουσιάσω στο ευρύ κοινό. Από τον προκριματικό των Ιωαννίνων πέρασα στον εθνικό τελικό της Αθήνας και κάπως έτσι νίκησα και είχα τη χαρά να εκπροσωπήσω την Ελλάδα στον διεθνή διαγωνισμό FameLab. Μετά το τέλος του διαγωνισμού και έχοντας τελειώσει με μεγάλο μέρος των μαθημάτων για τη σχολή μου σκέφτηκα να ξεκινήσω ένα podcast και να κάνω παρόμοιες ομιλίες. Μια απλή αίτηση με έφτασε ως εδώ και δεν έχω λόγια να εκφράσω το πόσο ευγνώμων είμαι!»

 

2. Εισαι δημιουργός του podcast “SciTales” το οποίο βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της κατηγορίας της Επιστήμης στο Spotify. Ποια πιστεύεις ότι είναι τα 3 χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου science communicator;

Τον Απρίλιο έκλεισα ένα χρόνο από τη δημιουργία του SciTales και όταν ξύπνησα ένα πρωί και είδα ότι βρισκόμουν στα charts στην τρίτη θέση στην Επιστήμη ήταν κάτι το φανταστικό. Ένα από τα χαρακτηριστικά ενός επιτυχημένου science communicator είναι το πάθος. Αυτό σε οδηγεί σε όλη την πορεία σου και σου δίνει την ενέργεια να συνεχίσεις. Επόμενο χαρακτηριστικό είναι η σκληρή δουλειά. Το να αναζητάς άρθρα και papers δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα και χρειάζεται αρκετή δουλειά σε σχέση με αυτό που βλέπει στο τέλος ο κόσμος, γιατί πρέπει να προσέχουμε μη πούμε κάποια επιστημονική ανακρίβεια. Τέλος, πιστεύω ότι κάθε science communicator θα πρέπει να είναι επίμονος. Χρειάζεται να έχεις ένα στόχο και να βαδίζεις καθημερινά προς αυτόν. Δεν γίνονται όλα από τη μια μέρα στην άλλη. Θέλει χρόνο και επιμονή.

 

3. Ζούμε στην εποχή της υπερπληροφόρησης, όπου έχουμε συνεχή πρόσβαση σε μεγάλο όγκο πληροφοριών, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος να γίνουμε θύματα παραπληροφόρησης. Ποιες είναι οι καλές πρακτικές ώστε να αναγνωρίζουμε και να αποφεύγουμε τις ψευδείς ειδήσεις;

Τα τελευταία χρόνια εν μέσω πανδημίας είδαμε πόσο σημαντική είναι η πληροφόρηση του ευρέως κοινού για θέματα υγείας. Είδαμε ότι πολλοί στάθηκαν εναντίον της σωστής ενημέρωσης σε θέματα σχετικά με την covid-19 και είχαμε πολλά άτομα που δεν πίστεψαν στα λόγια των ειδικών. Φυσικά μαζί με όλα αυτά υπήρχαν και οι ανακριβείς ειδήσεις οι οποίες δεν είχαν σωστή επιστημονική τεκμηρίωση και είχαν ως στόχο να τάξουν τα πλήθη σε δύο αντίθετες πλευρές για να εντείνουν την ένταση που ήδη υπήρχε. Εμείς ατομικά θα πρέπει να βάλουμε μπροστά την κριτική μας σκέψη και να μη δεχόμαστε κάθε πληροφορία αψήφιστα. Επίσης, θα χρειαστεί να μην έχουμε παρωπίδες και να μην είμαστε απόλυτοι. Καλό θα ήταν να διαβάζουμε πληθώρα ειδήσεων και κάπου εκεί στη μέση είναι και η αλήθεια. Οι ειδήσεις που θέλουν να δυσκολέψουν τη ζωή των επιστημόνων και των ειδικών θα συνεχίσουν να υπάρχουν οπότε προσοχή σε όσα διαβάζουμε. Δεν είναι όλα πάντα αλήθεια.

 

4. Η επικοινωνία της επιστήμης είναι το σημείο σύνδεσης της επιστήμης με την κοινωνία. Αυτή τη στιγμή θεωρείς ότι οι επιστήμονες χρειάζεται να κάνουν περισσότερα βήματα για να έρθουν κοντά στους πολίτες ή το αντίστροφο;

Χρειάζονται ακόμη περισσότερα βήματα για να έρθουν κοντά στους πολίτες. Πιστεύω ότι είμαστε ακόμη αρκετά μακριά οι δύο πλευρές: η μεν της κοινωνίας και η δε των επιστημόνων. Πρέπει να υπάρχει περισσότερη θέληση και επιμονή όπως ανέφερα προηγουμένως για να γεφυρωθεί το χάσμα αυτό. Αλλιώς θα συνεχίσουμε να ζούμε μέσα στην παραπληροφόρηση κάτι το οποίο μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στην κοινωνία την οποία ζούμε. Θέλει συνεχή προσπάθεια από τους επιστήμονες κάτι που έχει ξεθωριάσει λίγο μετά από δύο χρόνια πανδημίας, το οποίο το καταλαβαίνω δυστυχώς.

 

5. Πώς προσεγγίζεις έναν άνθρωπο ο οποίος είναι αρνητής της επιστήμης;

Με ανοιχτά αυτιά και διάλογο. Θεωρώ ότι οι αρνητές της επιστήμης έχουν χαθεί ανάμεσα στο χάσμα των ανακριβών ειδήσεων και της επιστήμης. Είναι το πιο εύκολο να βρεις πληροφορίες που θα υποστηρίξουν τη λανθασμένη επιστημονικά άποψή σου γιατί ζούμε στη περίοδο της «υπερπληροφόρησης». Μπορείς να πατήσεις ό,τι θες στο google και αυτό θα σου βγάλει αυτό που ψάχνεις. Όταν θες να προσεγγίσεις έναν αρνητή τότε χρειάζεται υπομονή και να μην υπάρχει απολυτότητα. Θέλει συζήτηση και μπορεί να πάρει αρκετά παραπάνω χρόνο από όσο πιστεύουμε, αλλά αξίζει τον κόπο να προσπαθήσεις.»

 

6. Η ψηφιακή παρουσία των επιστημόνων είναι ένας τρόπος επικοινωνίας της επιστήμης. Ποια θεωρείς ότι είναι τα καλύτερα εργαλεία/ψηφιακά μέσα για να επικοινωνήσει κανείς την επιστήμη;

Ως podcaster δεν μπορώ να πω ότι υπάρχει καλύτερος τρόπος από τα podcasts για να επικοινωνήσεις τις επιστήμες. Για όσους δεν ξέρουν τα podcasts είναι κάτι σαν ραδιοφωνικές εκπομπές τις οποίες μπορείς να ακούσεις όποτε θέλεις. Αλλά φυσικά υπάρχουν και άλλα εργαλεία όπως βιντεο σε youtube ή σε social media, καθώς και η αρθρογραφία, κάτι που κάνετε κυρίως εδώ στο beconscious.gr. Αν θέλει κάποιος να γίνει science communicator μπορεί να επιλέξει τον τρόπο που του ταιριάζει περισσότερο και να ασχοληθεί με αυτό.

 

7. Πώς θα περιέγραφες τις μαύρες τρύπες σε ένα 5χρονο παιδί;

Θα βασιζόμουν σε ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό που έχουν τα παιδιά. Αυτό της φαντασίας. Θα του έλεγα τα εξής :

Σου αρέσουν τα μακαρόνια; Ελπίζω πολύ γιατί και εμένα μου αρέσουν πάρα πολύ. Ξέρεις όμως και σε ποιον άλλον αρέσουν τα μακαρόνια; Στις μαύρες τρύπες. Οτιδήποτε πάει να πέσει στην μαύρη τρύπα τεντώνεται σα λάστιχο τόσο πολύ που γίνεται σαν μακαρόνι. Εκεί μπορούμε να δούμε αυτοκίνητα μακαρόνια, κρεβάτια μακαρόνια, αλλά και σπίτια μακαρόνια. Ό,τι μπορεί να βάλεις στη φαντασία σου μπορεί να γίνει μακαρόνι, αρκεί να πέσει σε μαύρη τρύπα. Αλλά γιατί τις λέμε μαύρες; Πριν από αυτό θέλω να φανταστείς το εξής. Ό,τι βλέπεις γύρω σου αυτή τη στιγμή το βλέπεις χάρη στο φως που αντανακλάται από κάθε επιφάνεια. Χτυπάει στην επιφάνεια δηλαδή και επιστρέφει στα μάτια σου και έτσι το βλέπεις. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στις μαύρες τρύπες για αυτό τις ονομάζουμε μαύρες. Αλλά θα σου πω ένα μυστικό: στην πραγματικότητα είναι αόρατες. Δεν ξέρουμε πού μπορεί να είναι και μόνο από τη γειτονιά που βρίσκονται μπορούμε να καταλάβουμε αν υπάρχει κάποια εκεί.

 

8. Τι σημαίνει για σένα “conscious”;

Conscious για μένα είναι να είσαι συνειδητός πολίτης και όσον αφορά το περιβάλλον αλλά όσον αφορά την κοινωνία. Θεωρώ ότι όλα είναι αλληλένδετα όταν μιλάμε για conscious επιλογές. Άς μη ξεχνάμε ότι κάθε μικρή αλλαγή που κάνουμε στη ζωή μας μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην κοινωνία και στο περιβάλλον γύρω μας.

*Εμείς να ευχαριστήσουμε τον Τάσο για την ωραία συνέντευξη και σας προτρέπουμε να ακούσετε τα επεισόδια του SciTales στο Spotify, στα Google και τα Apple Podcasts.