Τους ερευνητές τους "τρώει" το στρες

Παρασκευή, 15 Ιανουαρίου 2021, 11:01
Τους ερευνητές τους "τρώει" το στρες Τους ερευνητές τους "τρώει" το στρες

Ως βιολόγος είχα την τύχη να αποκτήσω αρκετές φίλες και φίλους, οι οποίοι αυτή τη στιγμή πραγματοποιούν την έρευνά τους ως υποψήφιοι διδάκτορες σε διάφορους κλάδους της βιολογίας. Τους θαυμάζω καθημερινά για το ερευνητικό τους έργο και θεωρώ πως έχουν τη δυνατότητα και τις δεξιότητες να προσφέρουν στην επιστήμη τη δική τους παρακαταθήκη. Παρ' όλα αυτά, ανησυχώ, καθώς τους βλέπω συχνά αγχωμένους και απογοητευμένους και αναρωτιέμαι: Για ποιους λόγους αγχώνεται ένας ερευνητής;

Οι ερευνητές βιώνουν συναισθήματα άγχους

Κι όμως, ένας ερευνητής έχει πολλούς λόγους να αγχωθεί, από το γεγονός ότι μπορεί να μη λάβει επαρκή χρηματοδότηση για να στηρίξει το πάθος του για την έρευνα ή να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις συνεχείς προσδοκίες του εαυτού του και των γύρω του να ανακαλύψει κάτι νέο. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2018 στο Nature Biotechnology, στην οποία συμμετείχαν 2.279 μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες, παρατηρήθηκε πως είναι 6 φορές πιο πιθανό να βιώσουν οι φοιτητές συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Συγκεκριμένα, το 41% των αποφοίτων νιώθουν μέτριο έως αυξημένο άγχος, ενώ το 39% αντιμετωπίζουν μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης. Το αυξημένο άγχος, το οποίο παρατηρείται, προκύπτει από αυξημένο φόρτο εργασίας, υπερωρίες, χαμηλό εισόδημα και, συχνά, καμία ασφάλιση.

«Αγχώνομαι για το αν θα πάρω χρηματοδότηση για να συνεχίσω την έρευνά μου»

-Υποψήφια Διδάκτορας Μοριακής Βιολογίας

Μπορεί να φαίνεται αδιανόητο, αλλά ξεκινώντας ένα διδακτορικό η χρηματοδότηση δεν είναι πάντα εξασφαλισμένη! Αυτό συμβαίνει γιατί στον ακαδημαϊκό χώρο η χρηματοδότηση προκύπτει μέσω ανταγωνιστικών ερευνητικών προγραμμάτων, τα οποία έχουν αρκετούς περιορισμούς και καλύπτουν τελικά ένα μικρό ποσοστό φοιτητών.

Σύμφωνα με δημοσιευμένη έρευνα στο Higher Education, ολοένα και περισσότεροι μεταδιδακτορικοί ερευνητές αναφέρουν ότι εργάζονται υπό αγχωτικές συνθήκες, με αποτέλεσμα να σκέφτονται να εγκαταλείψουν την ακαδημαϊκή καριέρα. Η έλλειψη ισορροπίας μεταξύ της συνεχούς και αυξημένης προσπάθειας και των χαμηλών ανταμοιβών δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα και μια σειρά αντιδράσεων με αποτέλεσμα να μειώνεται το αίσθημα ικανοποίησης και να αυξάνεται η ανάγκη αποχώρησης από τον ακαδημαϊκό χώρο. Σε κάθε ερευνητικό εργαστήριο υπάρχει μια συνεχής πίεση για την παρουσίαση δεδομένων λόγω του ανταγωνισμού που υπάρχει για τις χρηματοδοτήσεις. Έτσι, λοιπόν, οι ερευνητές νιώθουν αυξημένη πίεση και άγχος, καθώς καλούνται συνεχώς να ανταγωνίζονται για να εξασφαλίσουν την οικονομική κάλυψη της έρευνάς τους. Ας μην ξεχνάμε και το άγχος που βιώνουν οι γυναίκες όταν καλούνται να απουσιάσουν λόγω άδειας εγκυμοσύνης, μια απουσία, η οποία είναι πρακτικά αδύνατη στη διαρκή κούρσα της έρευνας και των χρηματοδοτήσεων. Αυτός είναι και ένας λόγος για τον οποίο πολλές γυναίκες αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τον χώρο της έρευνας.

Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί ερευνητές ενώ είναι ευχαριστημένοι με το επιστημονικό τους έργο, ανησυχούν για τις προοπτικές της καριέρας τους. Πολλές φορές, η υπέρμετρη αφοσίωση και η ανησυχία για το μέλλον της έρευνας προκαλούν ψυχολογική δυσφορία. Παρόλα αυτά, τα θετικά συναισθήματα που σχετίζονται με το επάγγελμα του ακαδημαϊκού, όπως είναι η ικανοποίηση από την επιτυχία των πειραμάτων και το αίσθημα κοινωνικής προσφοράς οδηγούν σε μια περισσότερο θετική αξιολόγηση της κατάστασης και μειώνουν την πρόθεση αποχώρησης από τον ακαδημαϊκό χώρο. 

«Δεν έχω χρόνο να αφιερώσω στην προσωπική μου ζωή»

-Υποψήφια Διδάκτορας Νευροβιολογίας

Όλοι θα έχουμε παρατηρήσει ότι η ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και προσωπική ζωή μας προσφέρει μια καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία. Η εργασία στον χώρο της έρευνας περιλαμβάνει συχνά αρκετές υπερωρίες με αποτέλεσμα να απορρυθμίζεται αυτή η σχέση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Οι απαιτητικές συνθήκες εργασίας επηρεάζουν πολλούς υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδακτορικούς ερευνητές, οι οποίοι συχνά περνούν ολόκληρη τη μέρα τους στο χώρο εργασίας προκειμένου να ανταπεξέλθουν. Εκτός των άλλων, ο φόρτος εργασίας των μεταδιδακτορικών ερευνητών αυξάνεται λόγω διοικητικών και διδακτικών καθηκόντων, τα οποία τους αναθέτουν οι υπεύθυνοι καθηγητές.

«Φροντίζω την εμφάνισή μου στο χώρο εργασίας και με κατακρίνουν»

-Υποψήφια Διδάκτορας Νευροβιολογίας

Όπως έχει προαναφερθεί στο άρθρο “Είναι το Υ-Χρωμόσωμα προαπαιτούμενο για μια καριέρα στην Επιστήμη;” οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο βιώνουν περιστατικά έμφυλων διακρίσεων, που αποτελούν εμπόδιο τόσο στην επαγγελματική τους επιτυχία, όσο και στην προσωπική τους ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, οι γυναίκες, οι οποίες εργάζονται στον ακαδημαϊκό χώρο, είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από διαταραχές της ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τους άντρες. Μια Καναδική μελέτη έδειξε ότι η καθημερινότητα των γυναικών που εργάζονται στην έρευνα επηρεάζεται από θέματα σχετικά με την οικογένεια και την καριέρα, το άγχος της αξιολόγησης και το εξαντλητικό πρόγραμμα. Φαίνεται πως οι γυναίκες βρίσκουν τρόπους να διαχειρίζονται αυτή την πίεση, αλλά δυστυχώς καταλήγουν να εργάζονται περισσότερες ώρες και να κοιμούνται λιγότερο.

Οι παραπάνω δυσκολίες δεν εμφανίζονται μόνο στις γυναίκες. Οι μη-δυαδικοί και οι transgender φοιτητές είναι σημαντικά πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης σε σύγκριση με τους άντρες φοιτητές. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Nature Biotechnology, τα ποσοστά εμφάνισης άγχους και κατάθλιψης στους trans και μη-δυαδικούς φοιτητές ήταν 55 και 57% αντίστοιχα, σε σύγκριση με τις γυναίκες που εμφάνισαν ποσοστά 43 και 41% και τους άντρες με ποσοστά 34 και 35%.

 «Θα ήθελα να έχω μεγαλύτερη στήριξη από την ερευνητική ομάδα»

-Υποψήφια Διδάκτορας Μοριακής Βιολογίας

Αξίζει να κατανοήσουμε ότι ξεκινώντας ένα διδακτορικό, ξεκινά ένα ταξίδι στο άγνωστο που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πού θα καταλήξει ή τι εμπόδια θα παρουσιαστούν στην πορεία. Γι’ αυτό το λόγο, το στρες των φοιτητών είναι μεγάλο και η ανάγκη τους για καθοδήγηση και επίλυση προβλημάτων είναι επιτακτική. Έχει παρατηρηθεί ότι το 50% των φοιτητών που βιώνουν συναισθήματα άγχους και κατάθλιψης, πιστεύουν ότι οι υπεύθυνοι καθηγητές δεν τους προσφέρουν πραγματική καθοδήγηση. Επίσης, ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό φοιτητών έχει δηλώσει ότι οι υπεύθυνοι καθηγητές τους δε συμβάλλουν στην καλή συναισθηματική και ψυχική υγεία τους, καθώς και ότι νιώθουν πως δεν τους εκτιμούν. Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι η ισχυρή καθοδήγηση και υποστήριξη από τον υπεύθυνο/-η καθηγητή/-τρια μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.

Ένας τρόπος για την αντιμετώπιση των παραπάνω δυσκολιών στον ακαδημαϊκό χώρο είναι οι συχνές συναντήσεις με τους μεταδιδακτορικούς ερευνητές αλλά και με τους μέντορες ή επιβλέποντες καθηγητές. Έτσι, οι φοιτητές θα μπορέσουν με μεγαλύτερη επιτυχία να σχεδιάσουν ερευνητικές τεχνικές, αλλά και να συζητήσουν τις τυχόν δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Ακόμη, το προσωπικό της διοίκησης που στηρίζει τους ακαδημαϊκούς ερευνητές θα μπορούσε να εκπαιδευτεί από επαγγελματίες ψυχικής υγείας προκειμένου να μπορέσει να προσφέρει την απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη και καθοδήγηση στους φοιτητές, όποτε τη χρειάζονται. Κάθε διδακτορικός φοιτητής θα έπρεπε να έχει δίπλα του έναν κατάλληλο μέντορα, ο οποίος θα τον καθοδηγεί και θα τον προετοιμάζει για τη μεγάλη και συνεχώς μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας είτε επιλέξει να μείνει είτε να αποχωρήσει από την ακαδημαϊκή κοινότητα μετά το πέρας των σπουδών του.

Τα προηγούμενα χρόνια και ειδικά στην Ελλάδα, ο κόσμος θεωρούσε ότι η επιλογή να κάνει κάποιος διδακτορική έρευνα είναι ένας τρόπος να αποφύγει την αγορά εργασίας και να επιβιώσει σε ένα προστατευμένο περιβάλλον χωρίς άγχος. Όπως παρατηρούμε αυτό φαίνεται να αλλάζει σιγά σιγά. Είναι πλέον καιρός να αναγνωρίσουμε χωρίς ταμπού τις συναισθηματικές δυσκολίες που παρατηρούνται στον ακαδημαϊκό χώρο, αλλά και να δούμε μια αλλαγή στην ακαδημαϊκή κουλτούρα. Φέτος, λόγω της πανδημίας είχαμε μια ευκαιρία να καταλάβουμε ότι οι ερευνητές είναι άνθρωποι που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στο κυνήγι της γνώσης και αξίζουν μεγαλύτερη ασφάλεια και φυσικά καλύτερη χρηματοδότηση. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα δρόμος να διασχίσουμε έτσι ώστε να αντιληφθεί η κοινωνία αλλά και η ίδια ακαδημαϊκή κοινότητα τις έντονες ψυχολογικές προκλήσεις μια τέτοιας διαδικασίας.

Σας άρεσε; Μοιραστείτε το!

    Πηγές

    Dorenkamp, I., & Weiß, E. E. (2018). What makes them leave? A path model of postdocs’ intentions to leave academia. Higher Education75(5), 747-767.

    Evans, T. M., Bira, L., Gastelum, J. B., Weiss, L. T., & Vanderford, N. L. (2018). Evidence for a mental health crisis in graduate education. Nature biotechnology36(3), 282.

    Acker*, S., & Armenti, C. (2004). Sleepless in academia. Gender and Education16(1), 3-24.

    Gardner, S. K. (2009). Student and faculty attributions of attrition in high and low-completing doctoral programs in the United States. Higher Education58(1), 97-112.

Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο

(18 ψήφοι)

Περισσότερα σε αυτή την κατηγορία: