Louis Pasteur: O πατέρας της Μικροβιολογίας

Louis Pasteur: O πατέρας της Μικροβιολογίας

Πώς ξεκίνησαν όλα

Ο Παστέρ γεννήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1822 σε μια μικρή πόλη της Γαλλίας. Ως παιδί είχε έφεση στο σχέδιο και στη ζωγραφική, ενώ στο σχολείο ήταν μέτριος μαθητής. Μετά από αρκετές εκπαιδευτικές περιηγήσεις και σπουδές, στις τέχνες και στις επιστήμες, το 1847 παίρνει το διδακτορικό του από την École Normale του Παρισιού. Στη συνέχεια διορίζεται καθηγητής Χημείας στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Το 1849 παντρεύεται τη σύζυγό του Marie Laurent, και αποκτούν πέντε παιδιά. Δυστυχώς, θα χάσει τρία από τα πέντε παιδιά του, τα δύο από τυφοειδή πυρετό. Η ασθένεια αυτή μεταδιδόταν από μολυσματικό φαγητό ή νερό και οφειλόταν στο βακτήριο Salmonella enterica typhi.

Ίσως αυτή η συγκλονιστική εμπειρία να ήταν και το εφαλτήριο για την τεράστια συμβολή του στη μικροβιολογία και τους τρόπους αποστείρωσης και υγιεινής σε νοσοκομεία και τρόφιμα.

Επιστημονικό Έργο

Αν κάποιος γνωρίζει έστω και λίγα πράγματα για τον σπουδαίο επιστήμονα Παστέρ, σίγουρα τον έχει συνδέσει με τη διαδικασία της παστερίωσης των τροφίμων. Είναι αλήθεια ότι το 1857, πρώτος ο Παστέρ συσχέτισε τη διαδικασία της ζύμωσης με τους ζυμομύκητες. Με τον όρο ζύμωση αναφερόμαστε στη μετατροπή οργανικών ενώσεων σε οξύ ή αλκοόλη. Ο Παστέρ λοιπόν παρατήρησε ότι για την παραγωγή κρασιού είναι απαραίτητοι οι μικροοργανισμοί που ζουν στην επιφάνεια των σταφυλιών (ο όρος «ζυμομύκητες» εμφανίστηκε αρκετά αργότερα). Όταν κατέστρεφε τους μικροοργανισμούς αυτούς με αποστείρωση, η παραγωγή αλκοόλ ήταν αδύνατη. Υπέθεσε ότι οι μικροοργανισμοί είναι παντού και είναι εκείνοι που προκαλούν την αλλοίωση των τροφίμων. Το 1967 λοιπόν, εφηύρε και κατοχύρωσε τη διαδικασία της παστερίωσης, μια τεχνική που πήρε το όνομά του. Πιο συγκεκριμένα, ο Παστέρ πρότεινε υγρά όπως το γάλα να υποβάλλονται σε ήπια θέρμανση, περίπου στους 60^οC, ώστε να θανατώνονται οι μικροοργανισμοί που περιέχονται σε αυτά. Με αυτό τον τρόπο, η υγιεινή των τροφίμων πέρασε σε μια άλλη, πιο ασφαλή εποχή. Άθελά του θα έσωζε γενιές και γενιές ανθρώπων από τότε και μετά.

Αλλά το συγκλονιστικό σε αυτό τον επιστήμονα είναι ότι δεν σταμάτησε εκεί. Η πιο σπουδαία επιστημονική του σκέψη (κατά τη γνώμη μου) ήταν η συσχέτιση της αλλοίωσης των τροφίμων με τις ασθένειες. Ο Παστέρ έκανε την σύνδεση ότι τα μικρόβια που προκαλούν τη ζύμωση στη μπίρα και το κρασί είναι παρόμοια με αυτά που προκαλούν ασθένειες.  Η ιδέα ότι οι μικροοργανισμοί είναι παντού και η συσχέτισή τους με δυσάρεστες επιπτώσεις οδήγησαν τον Παστέρ στην ανάπτυξη κανόνων αντισηψίας κατά τη διάρκεια ιατρικών πρακτικών. Ναι, μέχρι τότε υπήρχαν ελάχιστα έως μηδαμινά μέσα αποστείρωσης…

 «Αν μπορείς να αναγνωρίσεις ένα μικροοργανισμό, μπορείς να δώσεις σε κάποιον μια εξασθενημένη ποσότητα αυτού, ή αλλιώς εμβόλιο, και ο ασθενής μπορεί να αποκτήσει ανοσία στον πραγματικό μικροοργανισμό.» Το 1879 δημιουργεί το εμβόλιο ενάντια στην χολέρα των πουλερικών και από τότε ακολουθούν πολλά που έσωσαν εκατομμύρια ανθρώπων.

Από την κρυσταλλογραφία, τους μεταξοσκώληκες, το εμβόλιο κατά της λύσσας, αλλά και την προσωπικότητά του, η ζωή και το έργο του L. Pasteur δεν μπορεί να «χωρέσει» σε ένα άρθρο.

Το 1888 ιδρύεται στο Παρίσι το πρώτο Ινστιτούτο Παστέρ με σκοπό τη μελέτη της Μικροβιολογίας και την έρευνα για την ανάπτυξη εμβολίων και ορών. Ακολουθεί η ίδρυση ενός δικτύου από Ινστιτούτα Παστέρ σε διάφορα μέρη του κόσμου, με τον αριθμό τους να φτάνει σήμερα τα 32. To 1919 ιδρύεται το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ (ΕΙΠ) το οποίο φέτος κλείνει τα 100 χρόνια. Σύμφωνα με το επίσημο Δελτίο Τύπου προς τιμήν των 100 χρόνων λειτουργίας το ΕΙΠ αναφέρει:

“Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ αποτελεί το αρχαιότερο Ερευνητικό Κέντρο της χώρας στον Τομέα της Βιοϊατρικής Έρευνας και Δημόσιας Υγείας. Ιδρύθηκε το 1919 και κατά τη διάρκεια ενός αιώνα κλήθηκε επανειλημμένα να συνδράμει σε καίρια ζητήματα Δημόσιας Υγείας και να υποστηρίξει την κοινωνία… Σήμερα η έρευνα στο Ε.Ι.Παστέρ επικεντρώνεται στη μελέτη λοιμωδών, ανοσολογικών και νευροεκφυλιστικών νοσημάτων με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής για την κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών παθογένεσης με στόχο την ανάπτυξη νέων διαγνωστικών και θεραπευτικών προσεγγίσεων προς όφελος της κοινωνίας.”

Εμείς να ευχηθούμε χρόνια πολλά, σκληρή δουλειά και προσήλωση στο ανθρώπινο δυναμικό του ΕΙΠ. Η κληρονομιά που φέρει το όνομα και η ιστορία του είναι μεγάλη.

“Στο πεδίο της παρατηρήσεως, η τύχη ευνοεί μόνο τον προετοιμασμένο νου.”

L. Pasteur